4.4.1.Raqamli kirish/chiqish. Arduinoda pinMode funktsiyasi
Arduino IDE-ning pinMode () funktsiyasi berilgan pinning rejimini kirish yoki chiqish sifatida o`rnatadi.
4.1-rasm. Raqamli pin
Arduino raqamli pin ikki holatda bo`lishi mumkin. Kirish rejimida pin 0 dan 5 voltgacha bo`lgan kuchlanishni o`qiydi va chiqish rejimida pinda bir xil kuchlanishni chiqaradi.
digitalWrite () buyrug`i yordamida raqamli chiqish signal hosil qilish
Mikrokontrollerning pin rejimi pinMode (pin, mode) funksiyasi yordamida tanlanadi, bu erda pin- pin raqami va mode rejim yoki usul degan ma`noni anglatadi.
Arduinoda pinMode OUTPUT (chiqish sifatida tuzilgan pinlar)
OUTPUT (porti chiqish sifatida ishlaydi) – pin maksimal 40 mA tok bilan boshqariladigan quvvat manbaiga aylanadi. digitalWrite () buyrug`iga qarab, pin bir yoki nol qiymatini oladi. Misol:
pinMode (10,OUTPUT);
4.4.2.digitalWrite () va analogWrite () funksiyalari
Raqamli pin digitalWrite () buyrug`i yordamida raqamli chiqish signal hosil qilishi mumkin. Raqamli signal ikkita qiymatga ega bo`ladi; – 0 yoki 1 (0 volt yoki 5 volt).
void setup () {
pinMode (11, OUTPUT);
digitalWrite (11, HIGH); delay (500);
digitalWrite (11, LOW); delay (500);}
40 mA dan ortiq quvvat sarflaydigan qurilmalarni Arduino pinlariga ulash mumkin emas, chunki mikrokontrollerning asosiy maqsadi mantiqiy signallar yordamida boshqa qurilmalarni boshqarishdir. Agar qurilmani belgilangan qiymatdan ko`proq iste`mol qiladigan pinga ulasangiz, u holda pinga zarar etishi mumkin. Bu holda relelardan foudalaniladi.
4.5.VAQT BILAN ISHLASH
4.5.1.Arduino kechikishi: delay ()
Arduinoda delay () funksiyasi muhim rol o`ynaydi va bu buyruq aksariyat dasturni yozish deyarli mumkin emas. Arduino dasturlashda vaqtni kechiktirishning delay () buyrug`ining maqsadi va ishlatilishini quyida ko`rib chiqamiz. Hozir biz faqat delay kechiktirish funksiyasining asosiy xususiyatlarini ko`rib chiqamiz va kichik dasturlar shaklida foydalanish misolini keltiramiz. Ishlash uchun sizga faqat Arduino platasining o`zi kerak bo`ladi.
Arduinoda delay ()
delay buyrug`i belgilangan millisekundlar (1 soniyada 1000 millisekund) uchun dasturning bajarilishini to`xtatadi. delay () funksiyasidan foydalangan holda dasturning kechikishi paytida plataga ulangan sensorlarni o`qib bo`lmaydi yoki boshqa operatsiyalarni bajarish mumkin emas.
Dastur:
// Svetodiodni miltillashi uchun delay () dan foydalanish misoli
void setup () {
pinMode (13, OUTPUT);
}
void loop () {
digitalWrite (13, HIGH);//chiqishga YUQORI signal yuboring
delay (100); // 100 millisekundga kechikish vaqti
digitalWrite (13, LOW);//chiqishga PAST signalni yuboring
delay (100);} //100 millisekundga kechikish vaqti
4.6.MATEMATIK FUNKSIYALAR
4.6.1.Arduinoda map () funksiyasi
Arduinodagi map funksiyasi qiymatni joriy diapazondan parametrlar bilan ko`rsatilgan qiymatlarning yangi diapazoniga o`tkazadi – map qiymat, fromLow (pastdan), fromHigh (yuqoridan), toLow (pastga), toHigh (yuqoriga). map () buyrug`i faqat butun sonlarda ishlaydi. Raqamning kasr qismi proportsional uzatishda matematika qoidalariga ko`ra yaxlitlanmaydi, balki shunchaki o`chiriladi. Arduino IDE-da map funksiyasidan misollar bilan foydalanishni ko`rib chiqamiz.
Arduino IDE-da map funktsiyasi
map (qiymat, fromLow, fromHigh, toLow, toHigh)
*qiymat: belgilangan qiymat
*fromLow: joriy diapazonning pastki chegarasi
*fromHigh: joriy diapazonning yuqori chegarasi
*toLow: yangi diapazonning pastki chegarasi
*toHigh: yangi diapazonning yuqori chegarasi
Arduinoda map funksiyasiga misol:
void setup () {
pinMode (A1, INPUT); // analog sensorni ulang
pinMode (10, OUTPUT); //LEDni ulang
}
void loop () {
// «qiymat» o`zgaruvchisi 0 dan 1023 gacha
int qiymat = analogRead (A1);
//analog qiymatni 8 bitli raqamga o`zgartiring (0 dan 255 gacha)
qiymat = map (qiymat, 0, 1023, 0, 255);
//yangi «qiymat» qiymati bilan svetodiodni yoqing
analogWrite (10, qiymat);
}
map funktsiyasi diapazonni o`zgartirishi mumkinligini unutmang, ya`ni «pastki chegara» «yuqori chegara» dan kattaroq bo`lishi ham mumkin. Misol:
qiymat = map (qiymat, 0, 1023, 255, 0);
Eslatib o`tamiz, map () funksiyasi yordamida o`zgartirilganda raqamning kasr qismi yaxlitlanmaydi, balki o`chiriladi (hisobga olinmaydi). Arduino dasturlash tilida float ma`lumotlar turi bilan ishlashda bu faktni hisobga olish kerak.
4.7.TASODIFIY KATTALIKLAR GENERATORI
4.7.1.Arduinoda random va random Seed funksiyasi
Arduino rondom funksiyasi psevdo-tasodifiy raqamni qaytaradi, ya`ni tasodifiy sonlarni yaratish ketma-ketligi hali ham oldindan aytib bo`ladi. Random Seed funksiyasi ko`proq tasodifiy qiymatlarni yaratish uchun tasodifiy funksiyaga o`zgaruvchi yoki doimiyni qo`yish imkonini beradi. Arduino IDE dasturlash tilida ma’lum bir diapazondagi tasodifiy sonni qanday qilib to`g`ri belgilashni aniqlaymiz.
random – Arduinoda tasodifiy sonlar yaratish
Random (min, max) funksiyasi min va maksimal qiymatlar bilan belgilangan diapazonda psevdo-tasodifiy raqamni qaytarish imkonini beradi. Keling, turli xil ma`lumotlar turlariga ega misollarni ko`rib chiqaylik.
Taqdim etilgan misolda 0 dan 250 gacha bo`lgan oraliqda butun sonlarni saqlaydigan byte ma`lumotlar turi tanlanadi. Boshqa ma`lumotlar turlaridan foydalanish mumkin: int, long, unsigned long, unsigned int va boshqalar. Shunga ko`ra, kerakli diapazon (min, max) o`rnatiladi.
byte malumotlar;
void setup () {
Serial.begin (9600);
}
void loop () {
malumotlar = random (100, 200); //diapazondagi arduino tasodifiy soni Serial.println (malumotlar);
delay (250);
}
4.7.2.Arduinoda random float
Mikrokontroller faqat butun sonlarni yaratishi mumkin. Shuning uchun, ikkita kasrli float ma`lumotlar turini olish uchun alohida butun son hosil qilishingiz va unga o`nli kasrlar qo`shishingiz kerak. Bunday dasturga misol:
float malumotlar;
float malumotlar1;
float malumotlar2;
void setup () {
Serial.begin (9600);
}
void loop () {
