Vahid Məmmədli "Adəmin lüğəti"

Indi kimya laboratoriyasinda laborant isl?y?n Marianna m?kt?bi ke??n il bitirmisdi. O, h?r?k?t etdikc? qisa ?t?yi iki yastiga bird?n ??kilmis ?zl?y?, k?yn?yi is? iki c?rco yemisin? dar g?l?n torbani xatirladirdi. Marianna S?idin gizl?ndiyi agaca ?atanda oglan pusquda dayanmis ac qurd kimi qarsisini k?sdi. Lal-dinm?z S?idin g?zl?rinin i?in? baxan qiz yoluna davam etm?k ???n addim atanda oglan c?ld yana ??kilib yol verdi, Marianna il? yanasi ged?-ged? bird?n sol ?li il? qizin belini qamarlayib dodaqlarina kilidl?ndi. M?din? uzaqdan S?idin sag ?linin qizin koftasinin i??risin? girdiyini, qizin “el?m??” dey? nazla dartindigini, oglanin qollari arasinda qivrildigini, uzaqlasdiqca ara-sira dayanib ?p?sd?kl?rini izl?dikc? b?d?nin? istilik yayilir, yanaqlarinin od tutub yandigini hiss edirdi. Y?ng?lc? k?ks ?t?r?b bagi bir d? s?zd?, ?iynind?ki ?antasini ?ixarib ?lind? hazir v?ziyy?td? saxladi. Sinif yoldasi Vasif yaxinlasanda M?din? paltarlarina ilis?n b?y?rtk?n kollarini t?l?sik d?f ed?r?k ?antani qaldirib var q?vv?si il? arxadan onun basina ?irpdi.

Biglari t?rsin? yazilmis T h?rfini xatirladan sinif r?hb?ri Atabala m??llim bagin ortasinda g?r?nd?. Arxasinca bir d?st? usaq g?ls? d?, he? kim m??llimd?n ?n? ke?m?y? c?r?t etmirdi. Aramla m?kt?b? dogru yeriy?n sinif r?hb?ri uzaqdan M?din? v? Vasifi g?r?b addimlarini yeyinl?tdi. Qiz h?r d?f? ?lind?ki ?antani yell?yib Vasifi vurmaga ?alissa da, oglan ?li il? z?rb?l?ri d?f edib sakitc? yoluna davam edirdi.

Q?z?bl? dodaqlari sixilmis, alni qirismis M?din? “H?s?yeva, bu n? biabir?iliqdir?” dey? aciqlanan sinif r?hb?rinin s?sini esitmirmis kimi Vasifin ?st?n? cumurdu. Atabala m??llim ?atib onun s?zl?rin? m?h?l qoymayan qizin qolundan tutub k?nara it?l?di. T?rd?n sif?tin? yapismis sa?larinin arasindan g?r?n?n bir g?z? il? q?z?bl? m??llimin? baxan M?din? d?liy? d?nm?sd?.

– Bu usaqdan n? ist?yirs?n, H?s?yeva? S?nd?n sorusuram, cavab ver, – Atabala m??llim bagirdi,– Niy? vurursan onu?

M?din? q?z?bind?n bogulsa da, agalaya da bilmirdi: – O niy? bel? yarasiqlidir? Niy? axi? Niy? d?, niy?? – ?syana b?nz?r bu nidasina usaqlar b?rkd?n g?l?sd?l?r. Onlarin g?l?n ??hr?l?rin? baxdiqca M?din?nin q?z?bi alovlanirdi.

Atabalanin ?st dodagindaki t?rsin? T h?rfi h?mis? ?s?bl?s?nd? oldugu kimi yen? qalxib endi:

– Atana de m?kt?b? g?lsin, it k???y?, s?n qizixmisan, – dey? M?din?y? ??mkirib Vasifin qolundan tutaraq yoluna davam etdi: -Atana z?ng ed?c?m, dey?c?m bu usagi qorumaq lazimdir. Amma m?n? bir sey maraqlidir. X?trin? d?y?nl?rin sindirmadigin burunlari qalmayib, bir qizin ?hd?sind?n g?l? bilmirs?n? Niy? sa?indan tutub atmadin k?nara?

– Qiza ?l qaldirmazlar, m??llim, oglanlara baxma, – dey? Vasif mavi g?zl?rind?n g?l?ms?di.

Atabala m??llimin bu yeniyetm? oglanin b?y?kl?rsayagi t?mkinind?n xosu g?ldi, bigalti g?l?ms?dis? d?, Vasifl? qasqabaqli danisdi:

–Hmmm… S?nin isin ??tin olacaq. ?vv?ll?r t?kc? r?qibl?rin, oglanlar ilisirdi s?n?, indi qizlar da… Qanlari xarab k?p?k usaqlari! – Atabala m??llim T h?rfin? oxsayan biginin altindan deyin?-deyin? ir?lil?dikc? Vasif anlamirdi ki, sinif r?hb?ri ?z-?z?n? danisir, yoxsa onunla. Yaxinlasdiqca giris qapisinin qarsisinda g?r?n?n m?kt?bin ?n g?z?l qizi Amaliyanin ?z?n? g?l?ms?m?si Vasif? birc? anda h?r seyi unutdurdu, b?t?n narahatligi yoxa ?ixdi, ??hr?sin? nurlu bir t?b?ss?m yayildi…

M?din? S?id? qosulub Rusiyaya qa?misdi. Rostova g?ldikl?ri ilk g?n kiray? ev tutdular. Ev sahibl?ri kommunal m?nzilin bir otagini onlara vermisdi. Ev sahib?si Mariannaya ?ox oxsayirdi. Uzaq yol g?lib yorulduqlarindan M?din? das kimi yatmisdi. Gec?nin qaranliginda s?s-k?yd?n ayilanda basi ?st?nd? polisl?ri g?rd?, t?las v? qorxu i?ind? boylananda S?idi agzi?st? uzadib qollarini qandallayirdilar…

S?id ev sahib?sini zorlama c?hdi ittihami il? s?kkiz il azadliqdan m?hrum edildi. M?hk?m?d? m?lum oldu ki, s?n dem?, M?din? yatandan sonra S?id su i?m?k ???n m?tb?x? ke?ib, orada ?ay i??n ev sahib?sini Marianna il? “s?hv salib”, arxadan qucaqlayib sin?sini oxsamaga baslayir. Qadin ?igir-bagir salmaq ist?y?nd? agzini ?li il? qapadir, d?s?n?r ki, xoslandigindan bel? edir. Ev sahib?sinin ?ri Saveliy m?tb?xd?ki h?nir? qa?ib g?lir v? iri tavani arxadan S?idin basina ?irpir. Sonra polis? z?ng edir…

M?din? atasinin evin? qayitmadi. Bazarlarda, pistaxtalar arasinda gec?l?di. ?mid etdi ki, S?id c?zasini ??kib qurtarandan sonra evl?n?c?kl?r. Onlarin he? ilk gec?si d? olmamisdi. Yol yorgunu olduqlari o ilk gec? S?id yaninda yatan M?din?ni Mariannanin b?nz?rin? d?yismisdi. M?din? ill?rl? g?zl?s? d?, S?id h?bsd?n qayitmadi; kamera yoldasini ?ld?rd?y?n? g?r? daha iyirmi il h?bs, sonra daha bir ne?? cinay?t… M?din? d?nyanin ?n x?bis duygusu olan ?mid? aldana-aldana, S?idi g?zl?y?-g?zl?y? qariyirdi. Bir d?f? onu Rostovun m?rk?zi bazarinin qarsisinda masin vurdu. B?t?n s?m?kl?ri ?ilik-?ilik olmusdu, sagalmasi uzun ??kdi. G?z?nd? axsayir, bir g?z? d? g?rm?rd?. B?z?n basina daha n? g?l? bil?r dey? d?s?n?rd?. Bu ?mr? niy? yasamisdi? Niy? bel? yasamisdi? Indi n? etsin, kim? ?z tutsun, bilmirdi. Amma n? olursa olsun, v?t?n? d?nm?y? ?z? yox idi. B?lk? d?, utanmaqdan daha ?ox hikk?sind?n geri qayitmaq ist?mirdi.

Bir s?s? aragi dibin? kimi bosaldib, ayilanda Moskva-Baki qatarinin plaskart kupesind? idi. Qatar Yalamani ke?misdi. He? bilmirdi, getsin, ya geri d?ns?n, dey?s?n, indi el? d? f?rqi yox idi…

Ata-anasi ?oxdan r?hm?t? getmisdi. Yegan? qardasi Vladivastokda mi?man idi. Kims?siz evl?rinin qarsisinda dayanib n?yis? xatirlamaga ?alisir, amma ruhunda he? bir s?s, he? bir h?nir duymurdu. Xatir?l?r d? onu t?rk etmisdi. Qonsulardan biri onu g?cl? tanidi, hasardan asib h?y?t qapisini a?di ki, k???d? qalmasin.

Bayaqdan susqun qalib qonsunun suallarina cavab verm?k ist?m?y?n M?din? bird?n sanki ?n vacib seyi xatirlayibmis kimi sorusdu:

–Usaqlar m?kt?b? yen? d? ?rik bagindan ke?ib gedirl?r?

Qonsu bu an d?nyanin ?n m?nasiz sualini ver?n M?din?y? t??cc?bl? baxdi:

–Yox, ay qiz, indiy? ?rik bagi qalar?! Agaclari k?sib bagi camaata ev yeri kimi payladilar…

H?l? qatarda M?din?nin basinda d?li bir h?v?s oyanmisdi, t?kc? o ?rik bagini yenid?n g?rm?k ist?yirdi – basqa he? n?yi, he? k?si. Qonsunun s?z?nd?n sonra M?din?nin k?d?rli ?z?nd? zorla sezil?n t?b?ss?m?n k?lg?si dolandi. Qonsu g?z?n? onun n? ifad? etdiyi b?lli olmayan ?z?nd?n ??km?d?n “bagin yerind? t?z? m?kt?b, bir d? prokurorluq binasi da tikibl?r” dedi.

Qonsunu yola salan M?din? ill?r ?nc? onun olan p?nc?r? ?n?nd?ki ?arpayisina yaxinlasdi. He? n? d?yism?misdi. H?min k?hn?, bir yani ?yilmis ?arpayiya ?z??st? s?rildi. Bu ?arpayini ?ox sev?rdi. H?r gec? yuxusunda ?rik bagini g?r?rd?. B?lk? d?, yuxu deyil, x?yal idi: agaclar ?i??k a?ardi, o is? Vasifl? ?l-?l? agaclarin arasi il? m?kt?b? ged?rdi… M?kt?bd? is? Vasifl? Amaliyanin bir-birin? uzaqdan t?b?ss?m? onun ?rik ?i??yi r?ngind?ki b?t?n x?yallarini alt-?st edirdi.

Ert?si g?n M?din? ayaqlarini s?r?y?-s?r?y? bir vaxtlar ?rik baginin oldugu t?r?f? yollandi. Qonsunun dedikl?rin? r?gm?n ?mindi ki, gedib bagi yerind? g?r?c?k. Bagdan is? ?s?r-?lam?t yox idi, yalniz f?rdi yasayis evl?ri v? inzibati binalar. M?din?nin g?z? o bagdan qalmis he? olmasa t?k bir ?rik agaci axtardi. Yeni ??kilmis yolun o biri t?r?find? balaca bir agac g?z?n? d?ydi. Saga-sola s?t?y?n masinlarin arasindan yolu ke?m?y? ?alisirdi. M?hv olmus bagin son isartisindan sorusacagi ?ox sey vardi.

Prokurorun xidm?ti masini ana yola ?ixanda yol ke??n qadini g?r?n s?r?c? ?yl?ci basib masini durdurdu. ?z?n? itirmis qadin yer? uzandi. Prokuror masindan d?s?b s?r?c?s?n? “-Tez ol, dik?lt onu” dedi. G?nc s?r?c? M?din?nin qolundan tutub ayaga qaldirdi: “Xala, ?zilm?mis?n ki?”

Uzun m?dd?t alkoqol istifad??isi olan M?din? s?r?c?y? cavab verm?d?n dumanli g?zl?rini prokurorun ?z?n? dikdi, bir ne?? an s?ssizc? baxib yen? bir s?z dem?d?n ?evrilib getdi. Prokuror bu boz-bulaniq g?zl?ri n? vaxtsa g?rm?sd?, amma yada sala bilmirdi. Bir xeyli asa-asa ged?n qadinin arxasinca baxib masina ?yl?sdi: “Ged?k”.

Prokuror h?yatindaki b?t?n boz xatir?l?r kimi bu g?zl?rin sahibini d? h?mis?lik unutmusdu. Amma rayon prokurorunun ?rik agacinin ?i??kl?rind?n boylanan dumduru g?zl?rinin Vasif? aid oldugunu M?din? d?rhal anlamisdi…

H?vva

Sevib sevil?nl?r Allahin da sevdikl?ridir…

Ill?rin yaddasi hopmus, daslari artiq qaralmis, k?hn? qotik binanin fasadini xatirlatsa da, m?scidl?rin minar?l?ri h?l? s?k?lm?mis m?h?ll?l?rd?, g?yd?l?nl?rin arasindan s?h?r uca v? ?z?m?tli g?r?n?rd?. ?z?nd? h?r ?srd?n bir nisan? dasiyan bu q?dim s?h?r? ilk g?nd?n bu yana yegan? sahidlik ed?n is? mavi d?nizdi…

D?nizk?nari bulvar boyunca uzanan ikit?r?fli yolun sagi v? soluyla s?t?y?n, ?sas?n t?nd-qara, ara-sira ag, qirmizi, yasil, b?n?vs?yi avtomobill?r h?tta isiqforda da vurnuxur, siqnal verir, dig?rl?rind?n daha tez m?nzil basina yetism?y? can atirdilar. Birc? o he? yana t?l?smirdi. Arxadan g?l?n avtomobill?r sixmasaydilar, daha yavas h?r?k?t ed?rdi…

N?d?ns?, ?r?yi sixilirdi, h?r sey? yad hiss edirdi ?z?n?. Sanki bu bahali "Mersedes" d? onun deyildi, restoranda basqasinin pul verib sifaris etdiyi musiqiy? oynayirmis kimi s?r?rd? masini. ?r?yini ona vermis o d?nya g?z?lin? sahibl?n? bilm?dis?, indi sahib olduqlarinin n? anlami vardi? Ill?r ke?s? d?, bir g?n d? olsun unuda bilm?diyi o sevgisini xatirlayanda h?mis? bu hissl?ri ke?irirdi… H?r d?f?sind? d? ?r?yi sancirdi.

B?t?n s?h?ri bes barmagi kimi tanisa da, birc? o m?h?ll?y? t?r?f bir d?f? d? olsun getm?misdi. Bu g?n ?r?yi daha sidd?tl? agriyirdi. Yolu sola burulub k?hn? m?h?ll?l?rin? dogru n? vaxt istiqam?t g?t?rd?y?n? ?z? d? anlamadi… Evi satib m?h?ll?d?n k??d?kl?rind?n sonra qiz onu ?ox g?zl?di. O da bir g?n g?lib qiza el?i d?s?c?yi g?n? ?atmaq ???n ?ox ?alisdi. Amma gecikdi. Qiz ?r? getdikd?n sonra o m?h?ll?nin yolunu tamam?n unutmaga ?alisdi. Unuda bildimi?..

G?r bir ne?? ildir o m?h?ll?y? getmir. K?hn? qonsulardan olan tay-tuslarinin bir-ikisi il? telefon ?laq?si saxlayir. ?sas?n d? o ?oxbilmis dostu il?. Sonuncu d?f? telefonda ona demisdi ki, m?h?ll?ni s?k?b, yerind? g?yd?l?nl?r tikibl?r. G?r bir n? q?d?r zaman ke?ib! Indi he? olmasa, uzaqdan da olsa, o m?h?ll?ni, g?yd?l?nl?ri g?rm?k ist?yirdi…

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/chitat-onlayn/?art=70485907&lfrom=174836202&ffile=1) на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.