Nikita Shcheholevatyi "Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej"

Dit nu wist Verbrugge wel: men was in Januari. (To Verbrugge dobrze wiedzial: byl styczen; dit nu wist Verbrugge wel – to Verbrugge dobrze wiedzial, men was in Januari – byl styczen). Maar wat hy over den regen gezegd had, wist de Regent ook. (Ale to, co powiedzial o deszczu, Regent rоwniez wiedzial; maar wat hy over den regen gezegd had – ale to, co powiedzial o deszczu, wist de Regent ook – Regent rоwniez wiedzial). Hierop volgde weder eenig zwygen. (Nastapila chwilowa cisza; hierop volgde weder eenig zwygen – nastapila chwilowa cisza). De Regent wenkte met een nauw zichtbare beweging van 't hoofd, een der bedienden die neergehurkt zaten aan den ingang der pendoppo. (Regent skinal ledwo widocznym ruchem glowy na jednego ze sluzacych, ktоrzy kucali przy wejsciu do pendoppo; de Regent wenkte met een nauw zichtbare beweging van 't hoofd – Regent skinal ledwo widocznym ruchem glowy, een der bedienden – jednego ze sluzacych, die neergehurkt zaten aan den ingang der pendoppo – ktоrzy kucali przy wejsciu do pendoppo). Een kleine jongen, allerliefst gevat in een blauw-fluweelen buis, witten pantalon, met gouden lyfband die zyn kostbaren sarong vasthield om de lenden, en op 't hoofd den behagelyken kain kapala, waaronder zyn zwarte oogen zoo ondeugend te-voorschyn kwamen, kroop hurkende tot aan de voeten des Regents, zette de gouden doos neder, die de tabak, de kalk, de sirie, de pinang, en de gambier bevatte, maakte den slamat, door beide handen saamgevoegd opteheffen tot aan het diep neergebogen voorhoofd, en bood daarop zyn heer de kostbare doos aan. (Maly chlopiec, uroczo ubrany w niebieski aksamitny kaftan, biale spodnie, ze zlotym pasem, ktоry trzymal jego kosztowny sarong wokоl bioder, i na glowie wygodny kain kapala, spod ktоrego wylanialy sie jego czarne oczy, pelzl, kucajac, do stоp Regenta, postawil zlota skrzynke zawierajaca tyton, wapno, sirih, pinang i gambir, wykonal slamat, podnoszac zlozone rece do gleboko pochylonego czola, a nastepnie podal swojemu panu kosztowna skrzynke; een kleine jongen, allerliefst gevat in een blauw-fluweelen buis – maly chlopiec, uroczo ubrany w niebieski aksamitny kaftan, witten pantalon – biale spodnie, met gouden lyfband – ze zlotym pasem, die zyn kostbaren sarong vasthield om de lenden – ktоry trzymal jego kosztowny sarong wokоl bioder, en op 't hoofd den behagelyken kain kapala – i na glowie wygodny kain kapala, waaronder zyn zwarte oogen zoo ondeugend te-voorschyn kwamen – spod ktоrego wylanialy sie jego czarne oczy, kroop hurkende tot aan de voeten des Regents – pelzl, kucajac, do stоp Regenta, zette de gouden doos neder – postawil zlota skrzynke, die de tabak, de kalk, de sirie, de pinang, en de gambier bevatte – zawierajaca tyton, wapno, sirih, pinang i gambir, maakte den slamat – wykonal slamat, door beide handen saamgevoegd opteheffen tot aan het diep neergebogen voorhoofd – podnoszac zlozone rece do gleboko pochylonego czola, en bood daarop zyn heer de kostbare doos aan – a nastepnie podal swojemu panu kosztowna skrzynke).

De weg zal moeielyk zyn na zooveel regen, zei de Regent, als om 't lang wachten verklaarbaar te maken, terwyl hy een betelblad met kalk bestreek. (Droga bedzie trudna po tylu deszczach, powiedzial Regent, jakby chcial wytlumaczyc dlugie oczekiwanie, podczas gdy smarowal lisc betelu wapnem; de weg zal moeielyk zyn na zooveel regen – droga bedzie trudna po tylu deszczach, zei de Regent – powiedzial Regent, als om 't lang wachten verklaarbaar te maken – jakby chcial wytlumaczyc dlugie oczekiwanie, terwyl hy een betelblad met kalk bestreek – podczas gdy smarowal lisc betelu wapnem).

In 't Pandeglangsche is de weg zoo slecht niet, antwoordde Verbrugge die, als hy ten-minste niets stuitends wilde aanroeren, dit antwoord wel wat ondoordacht gaf. (W Pandeglang droga nie jest taka zla, odpowiedzial Verbrugge, ktоry, chcac przynajmniej nie poruszac niczego drazliwego, udzielil tej nieco nieprzemyslanej odpowiedzi; in 't Pandeglangsche is de weg zoo slecht niet – w Pandeglang droga nie jest taka zla, antwoordde Verbrugge – odpowiedzial Verbrugge, die, als hy ten-minste niets stuitends wilde aanroeren – ktоry, chcac przynajmniej nie poruszac niczego drazliwego, dit antwoord wel wat ondoordacht gaf – udzielil tej nieco nieprzemyslanej odpowiedzi). Want hy had moeten bedenken dat een Regent van Lebak niet gaarne de wegen van Pandeglang hoort roemen, al zyn die dan ook werkelyk beter dan in 't Lebaksche. (Bo powinien byl pamietac, ze regent Lebak nie lubi sluchac pochwal dotyczacych drоg w Pandeglang, nawet jesli sa one faktycznie lepsze niz w Lebak; want hy had moeten bedenken – bo powinien byl pamietac, dat een Regent van Lebak niet gaarne de wegen van Pandeglang hoort roemen – ze regent Lebak nie lubi sluchac pochwal dotyczacych drоg w Pandeglang, al zyn die dan ook werkelyk beter dan in 't Lebaksche – nawet jesli sa one faktycznie lepsze niz w Lebak).

De Adhipatti beging de fout van een te snel antwoord niet. (Adhipatti nie popelnil bledu zbyt szybkiej odpowiedzi; de Adhipatti – Adhipatti, beging de fout – nie popelnil bledu, van een te snel antwoord – zbyt szybkiej odpowiedzi, niet – nie). De kleine maas was reeds al hurkend achterwaarts teruggekropen tot aan den ingang der pendoppo, waar hy onder zyn makkers plaats nam… (Maly chlopiec juz cofnal sie kucajac do wejscia do pendoppo, gdzie zajal miejsce wsrоd swoich towarzyszy; de kleine maas – maly chlopiec, was reeds al hurkend achterwaarts teruggekropen – juz cofnal sie kucajac, tot aan den ingang der pendoppo – do wejscia do pendoppo, waar hy onder zyn makkers plaats nam – gdzie zajal miejsce wsrоd swoich towarzyszy). de Regent had reeds zyn lippen en weinige tanden bruinrood geverwd met het speeksel zyner sirie, voor hy zeide: (Regent mial juz brazowo-czerwone usta i kilka zebоw zabarwionych slina z sirih, zanim powiedzial:; de Regent had reeds zyn lippen en weinige tanden bruinrood geverwd – Regent mial juz brazowo-czerwone usta i kilka zebоw zabarwionych, met het speeksel zyner sirie – slina z sirih, voor hy zeide – zanim powiedzial):

Ja, er is veel volk in Pandeglang. (Tak, w Pandeglang jest duzo ludzi; ja, er is veel volk in Pandeglang – tak, w Pandeglang jest duzo ludzi).

Voor wien den Regent en den kontroleur kende, voor wien de toestand van Lebak geen geheim was, had het duidelyk kunnen blyken dat het gesprek reeds een stryd was geworden. (Dla tych, ktоrzy znali Regenta i kontrolera, dla tych, ktоrzy znali sytuacje w Lebak, bylo jasne, ze rozmowa juz stala sie walka; voor wien den Regent en den kontroleur kende – dla tych, ktоrzy znali Regenta i kontrolera, voor wien de toestand van Lebak geen geheim was – dla tych, ktоrzy znali sytuacje w Lebak, had het duidelyk kunnen blyken – bylo jasne, dat het gesprek reeds een stryd was geworden – ze rozmowa juz stala sie walka). Een toespeling namelyk op den beteren staat der wegen in een naburige afdeeling, scheen het vervolg te wezen op vergeefsche pogingen om ook in Lebak dusdanige betere wegen te doen aanleggen, of de bestaande beter te onderhouden. (Aluzja do lepszego stanu drоg w sasiedniej czesci wydawala sie byc kontynuacja nieudanych prоb budowy podobnych lepszych drоg w Lebak lub lepszego utrzymania istniejacych; een toespeling namelyk op den beteren staat der wegen – aluzja do lepszego stanu drоg, in een naburige afdeeling – w sasiedniej czesci, scheen het vervolg te wezen – wydawala sie byc kontynuacja, op vergeefsche pogingen om ook in Lebak dusdanige betere wegen te doen aanleggen – nieudanych prоb budowy podobnych lepszych drоg w Lebak, of de bestaande beter te onderhouden – lub lepszego utrzymania istniejacych). Doch hierin had de Regent gelyk, dat Pandeglang dichter bevolkt was, vooral in verhouding tot de veel kleinere oppervlakte, en dat dus dааr de arbeid aan de groote wegen, door vereende krachten ligter viel dan in 't Lebaksche, een afdeeling die op honderde palen oppervlakte, slechts zeventigduizend inwoners telde. (Jednak Regent mial racje, ze Pandeglang jest gesciej zaludnione, zwlaszcza w stosunku do znacznie mniejszej powierzchni, i ze praca nad glоwnymi drogami tam byla lzejsza dzieki wspоlnym wysilkom niz w Lebak, czesci o powierzchni stu mil zaledwie siedemdziesiat tysiecy mieszkancоw; doch hierin had de Regent gelyk – jednak Regent mial racje, dat Pandeglang dichter bevolkt was – ze Pandeglang jest gesciej zaludnione, vooral in verhouding tot de veel kleinere oppervlakte – zwlaszcza w stosunku do znacznie mniejszej powierzchni, en dat dus dааr de arbeid aan de groote wegen – i ze praca nad glоwnymi drogami tam, door vereende krachten ligter viel dan in 't Lebaksche – byla lzejsza dzieki wspоlnym wysilkom niz w Lebak, een afdeeling die op honderde palen oppervlakte – czesci o powierzchni stu mil, slechts zeventigduizend inwoners telde – zaledwie siedemdziesiat tysiecy mieszkancоw).

Dat is waar, zei Verbrugge, we hebben weinig volk hier, maar… (To prawda, powiedzial Verbrugge, mamy tu malo ludzi, ale…; dat is waar – to prawda, zei Verbrugge – powiedzial Verbrugge, we hebben weinig volk hier – mamy tu malo ludzi, maar – ale…)

De Adhipatti zag hem aan, als wachtte hy een aanval af. (Adhipatti spojrzal na niego, jakby oczekiwal ataku; de Adhipatti zag hem aan – Adhipatti spojrzal na niego, als wachtte hy een aanval af – jakby oczekiwal ataku). Hy wist dat er na dat ‘maar’ iets volgen kon, dat onaangenaam zou te hooren zyn voor hem, die sedert dertig jaren Regent van Lebak geweest was. (Wiedzial, ze po tym "ale" moze nastapic cos, co bedzie dla niego nieprzyjemne do uslyszenia, dla niego, ktоry od trzydziestu lat byl Regentem Lebak; hy wist dat er na dat ‘maar’ iets volgen kon – wiedzial, ze po tym "ale" moze nastapic cos, dat onaangenaam zou te hooren zyn voor hem – co bedzie dla niego nieprzyjemne do uslyszenia, die sedert dertig jaren Regent van Lebak geweest was – dla niego, ktоry od trzydziestu lat byl Regentem Lebak). Het scheen dat Verbrugge op dit oogenblik geen lust had den stryd voorttezetten. (Wydawalo sie, ze Verbrugge w tym momencie nie mial ochoty kontynuowac walki; het scheen dat Verbrugge op dit oogenblik – wydawalo sie, ze Verbrugge w tym momencie, geen lust had den stryd voorttezetten – nie mial ochoty kontynuowac walki). Althans hy brak 't gesprek af, en vroeg weder aan den mandoor-oppasser of hy niets komen zag? (Przynajmniej przerwal rozmowe i ponownie zapytal mandoor-oppassera, czy nic nie nadchodzi?; althans hy brak 't gesprek af – przynajmniej przerwal rozmowe, en vroeg weder aan den mandoor-oppasser – i ponownie zapytal mandoor-oppassera, of hy niets komen zag – czy nic nie nadchodzi).

Ik zie nog niets van den kant van Pandeglang, mynheer de kontroleur, maar daar-ginds aan de andere zyde rydt iemand te-paard… het is de toewan kommendaan. (Nie widze jeszcze niczego od strony Pandeglang, panie kontrolerze, ale tam po drugiej stronie jedzie ktos konno… to pan komendant; ik zie nog niets van den kant van Pandeglang – nie widze jeszcze niczego od strony Pandeglang, mynheer de kontroleur – panie kontrolerze, maar daar-ginds aan de andere zyde rydt iemand te-paard – ale tam po drugiej stronie jedzie ktos konno, het is de toewan kommendaan – to pan komendant).

Welzeker, Dongso, zei Verbrugge naar buiten starende, dat is de kommandant! Hy jaagt in deze buurt, en is vanmorgen vroeg reeds uitgegaan. (Oczywiscie, Dongso, powiedzial Verbrugge, patrzac na zewnatrz, to komendant! Poluje w tej okolicy i wyszedl juz wczesnie rano; welzeker, Dongso – oczywiscie, Dongso, zei Verbrugge naar buiten starende – powiedzial Verbrugge, patrzac na zewnatrz, dat is de kommandant – to komendant, hy jaagt in deze buurt – poluje w tej okolicy, en is vanmorgen vroeg reeds uitgegaan – i wyszedl juz wczesnie rano). Hе, Duclari… Duclari! (Hej, Duclari… Duclari; hе, Duclari – hej, Duclari, Duclari – Duclari!)

Hy hoort u al, mynheer, hy komt hierheen. Zyn jongen rydt achter hem, met een kidang achter zich over 't paard. (Juz pana slyszy, panie, nadchodzi. Jego chlopak jedzie za nim, z sarna na grzbiecie konia; Hy hoort u al – juz pana slyszy, mynheer – panie, hy komt hierheen – nadchodzi, Zyn jongen rydt achter hem – jego chlopak jedzie za nim, met een kidang – z sarna, achter zich over 't paard – na grzbiecie konia).

Pegang koedahnja toewan kommendaan – gebood Verbrugge aan een der bedienden die buiten zaten. Bonjour, Duclari! Ben je nat? Wat heb je geschoten? Kom binnen! (Pegang koedahnja toewan kommendaan – zawolal Verbrugge do jednego ze sluzacych siedzacych na zewnatrz. Bonjour, Duclari! Jestes mokry? Co upolowales? Wejdz do srodka; gebood Verbrugge – zawolal Verbrugge, aan een der bedienden die buiten zaten – do jednego ze sluzacych siedzacych na zewnatrz, Ben je nat? – Jestes mokry?, Wat heb je geschoten? – Co upolowales?, Kom binnen! – Wejdz do srodka).

Een krachtig man van dertigjarigen leeftyd en flinke militaire houding, hoewel van uniform geen spoor was, trad de pendoppo in. (Silny mezczyzna w wieku trzydziestu lat i o wygladzie wojskowym, chociaz nie mial na sobie munduru, wszedl do pendoppo; Een krachtig man – Silny mezczyzna, van dertigjarigen leeftyd – w wieku trzydziestu lat, en flinke militaire houding – o wygladzie wojskowym, hoewel van uniform geen spoor was – chociaz nie mial na sobie munduru, trad de pendoppo in – wszedl do pendoppo).

Het was de eerste-luitenant Duclari, kommandant van 't kleine garnizoen te Rangkas-Betoeng. (To byl porucznik Duclari, dowоdca malego garnizonu w Rangkas-Betoeng; Het was de eerste-luitenant Duclari – To byl porucznik Duclari, kommandant van 't kleine garnizoen te Rangkas-Betoeng – dowоdca malego garnizonu w Rangkas-Betoeng).

Verbrugge en hy waren bevriend, en hun gemeenzaamheid was te grooter, daar Duclari sedert eenigen tyd de woning van Verbrugge betrokken had in afwachting der voltooiing van een nieuw fort. (Verbrugge i on byli przyjaciоlmi, a ich zazylosc byla tym wieksza, ze Duclari od pewnego czasu mieszkal u Verbrugge, czekajac na ukonczenie nowego fortu; Verbrugge en hy waren bevriend – Verbrugge i on byli przyjaciоlmi, en hun gemeenzaamheid was te grooter – a ich zazylosc byla tym wieksza, daar Duclari sedert eenigen tyd de woning van Verbrugge betrokken had – ze Duclari od pewnego czasu mieszkal u Verbrugge, in afwachting der voltooiing van een nieuw fort – czekajac na ukonczenie nowego fortu).

Hy drukte dezen de hand, groette den Regent beleefd, en ging zitten onder de vraag: ‘wel, wat heb je al zoo hier?’ (Uscisnal mu dlon, uprzejmie przywital Regenta i usiadl, zadajac pytanie: „cоz, co tu masz?”; Hy drukte dezen de hand – Uscisnal mu dlon, groette den Regent beleefd – uprzejmie przywital Regenta, en ging zitten onder de vraag – i usiadl, zadajac pytanie, wel, wat heb je al zoo hier? – cоz, co tu masz?).

Wil je thee, Duclari? (Chcesz herbaty, Duclari?; Wil je thee – Chcesz herbaty, Duclari? – Duclari?).

Wel neen, ik ben warm genoeg! Heb je geen klapperwater? Dat is frisscher. (Nie, jestem wystarczajaco rozgrzany! Masz wode kokosowa? To jest bardziej orzezwiajace; Wel neen – Nie, ik ben warm genoeg – jestem wystarczajaco rozgrzany, Heb je geen klapperwater? – Masz wode kokosowa?, Dat is frisscher – To jest bardziej orzezwiajace).

Dat laat ik je niet geven. Als men warm is, houd ik klapperwater voor heel nadeelig. Je wordt er styf en jichtig van. Zie eens de koelies die zware vrachten over de bergen dragen: zy houden zich vlug en lenig door heet water te drinken, of koppi dahoen. Maar gemberthee is nog beter… (Nie pozwole ci tego pic. Kiedy jest goraco, uwazam wode kokosowa za bardzo szkodliwa. Stajesz sie od niej sztywny i podagre dostajesz. Spоjrz na kulisоw, ktоrzy nosza ciezkie ladunki przez gоry: pozostaja szybcy i zwinni, pijac goraca wode lub koppi dahoen. Ale herbata imbirowa jest jeszcze lepsza…; Dat laat ik je niet geven – Nie pozwole ci tego pic, Als men warm is – Kiedy jest goraco, houd ik klapperwater voor heel nadeelig – uwazam wode kokosowa za bardzo szkodliwa, Je wordt er styf en jichtig van – Stajesz sie od niej sztywny i podagre dostajesz, Zie eens de koelies – Spоjrz na kulisоw, die zware vrachten over de bergen dragen – ktоrzy nosza ciezkie ladunki przez gоry, zy houden zich vlug en lenig – pozostaja szybcy i zwinni, door heet water te drinken, of koppi dahoen – pijac goraca wode lub koppi dahoen, Maar gemberthee is nog beter – Ale herbata imbirowa jest jeszcze lepsza).

Wat? Koppi dahoen, thee van koffibladen? Dat heb ik nog nooit gezien. (Co? Koppi dahoen, herbata z lisci kawy? Nigdy tego nie widzialem; Wat? Koppi dahoen – Co? Koppi dahoen, thee van koffibladen – herbata z lisci kawy, Dat heb ik nog nooit gezien – Nigdy tego nie widzialem).

Omdat je niet op Sumatra gediend hebt. Daar is 't de gewoonte. (Bo nie sluzyles na Sumatrze. Tam to jest zwyczaj; Omdat je niet op Sumatra gediend hebt – Bo nie sluzyles na Sumatrze, Daar is 't de gewoonte – Tam to jest zwyczaj).

Laat me dan maar thee geven… maar niet van koffibladen, en ook niet van gember. Ja, je bent op Sumatra geweest… en de nieuwe adsistent-resident ook, niet waar? (Daj mi wiec herbate… ale nie z lisci kawy i nie imbirowa. Tak, byles na Sumatrze… a nowy asystent-rezydent tez, prawda?; Laat me dan maar thee geven – Daj mi wiec herbate, maar niet van koffibladen, en ook niet van gember – ale nie z lisci kawy i nie imbirowa, Ja, je bent op Sumatra geweest – Tak, byles na Sumatrze, en de nieuwe adsistent-resident ook – a nowy asystent-rezydent tez, niet waar? – prawda?).

Dit gesprek werd in 't hollandsch gevoerd, een taal die de Regent niet verstond. (Ta rozmowa odbyla sie po holendersku, jezyku, ktоrego Regent nie rozumial; Dit gesprek werd in 't hollandsch gevoerd – Ta rozmowa odbyla sie po holendersku, een taal die de Regent niet verstond – jezyku, ktоrego Regent nie rozumial).

Hetzy Duclari gevoelde dat er iets onbeleefds in lag, hem hierdoor van 't onderhoud uittesluiten, hetzyd-i hiermee een andere bedoeling had, op-eenmaal ging hy, zich tot den Regent wendende, in 't maleisch voort. (Czy to Duclari czul, ze cos niegrzecznego w tym jest, wykluczajac go w ten sposоb z rozmowy, czy tez mial inny zamiar, nagle zwrоcil sie do Regenta po malajsku; Hetzy Duclari gevoelde dat er iets onbeleefds in lag – Czy to Duclari czul, ze cos niegrzecznego w tym jest, hem hierdoor van 't onderhoud uittesluiten – wykluczajac go w ten sposоb z rozmowy, hetzyd-i hiermee een andere bedoeling had – czy tez mial inny zamiar, op-eenmaal ging hy – nagle zwrоcil sie, zich tot den Regent wendende, in 't maleisch voort – do Regenta po malajsku).

Weet mynheer de Adhipatti, dat m'nheer de kontroleur den nieuwen adsistent-resident kent? (Czy pan Adhipatti wie, ze pan kontroler zna nowego asystenta rezydenta?; Weet mynheer de Adhipatti – Czy pan Adhipatti wie, dat m'nheer de kontroleur – ze pan kontroler, den nieuwen adsistent-resident kent – zna nowego asystenta rezydenta).

Wel neen, d?t heb ik niet gezegd, ik ken hem niet! riep Verbrugge, nu ook in het maleisch. Ik heb hem nooit gezien. Hy diende eenige jaren vооr my op Sumatra. Ik heb je maar gezegd dat ik daar veel over hem heb hooren spreken, anders niet! (Nie, tego nie powiedzialem, nie znam go! – zawolal Verbrugge, teraz takze po malajsku. Nigdy go nie widzialem. Sluzyl kilka lat przede mna na Sumatrze. Powiedzialem ci tylko, ze duzo o nim slyszalem, to wszystko; Wel neen, d?t heb ik niet gezegd, ik ken hem niet! – Nie, tego nie powiedzialem, nie znam go!, riep Verbrugge, nu ook in het maleisch – zawolal Verbrugge, teraz takze po malajsku, Ik heb hem nooit gezien – Nigdy go nie widzialem, Hy diende eenige jaren vооr my op Sumatra – Sluzyl kilka lat przede mna na Sumatrze, Ik heb je maar gezegd dat ik daar veel over hem heb hooren spreken – Powiedzialem ci tylko, ze duzo o nim slyszalem, anders niet – to wszystko).

Nu, dit komt op 'tzelfde neer. Men behoeft iemand juist niet te zien om hem te kennen. Hoe denkt m'nheer de Adhipatti hierover? (No cоz, to na jedno wychodzi. Nie trzeba kogos widziec, aby go znac. Co o tym mysli pan Adhipatti?; Nu, dit komt op 'tzelfde neer – No cоz, to na jedno wychodzi, Men behoeft iemand juist niet te zien om hem te kennen – Nie trzeba kogos widziec, aby go znac, Hoe denkt m'nheer de Adhipatti hierover? – Co o tym mysli pan Adhipatti?).

De Adhipatti had juist noodig een bediende te roepen. Er verliep dus wat tyd voor hy zeggen kon: dat hy met den heer kommandant instemde, maar dat het toch dikwyls noodig was iemand te zien voor men hem beoordeelen kon. (Adhipatti musial akurat zawolac sluzacego. Minelo wiec troche czasu, zanim mоgl powiedziec: ze zgadza sie z panem komendantem, ale czesto trzeba kogos zobaczyc, zanim sie go oceni; De Adhipatti had juist noodig een bediende te roepen – Adhipatti musial akurat zawolac sluzacego, Er verliep dus wat tyd voor hy zeggen kon – Minelo wiec troche czasu, zanim mоgl powiedziec, dat hy met den heer kommandant instemde – ze zgadza sie z panem komendantem, maar dat het toch dikwyls noodig was iemand te zien voor men hem beoordeelen kon – ale czesto trzeba kogos zobaczyc, zanim sie go oceni).

Over 't geheel genomen is dit misschien waar, ging nu Duclari in 't hollandsch voort – hetzy omdat deze taal hem gemeenzamer was en hy meende genoeg gedaan te hebben voor de beleefdheid, hetzy omdat hy alleen door Verbrugge verstaan wilde worden – dit moge in 't algemeen waar zyn, maar omtrent Havelaar heeft men waarachtig geen persoonlyke kennismaking noodig… hy is een gek! (Ogоlnie rzecz biorac, moze to byc prawda, kontynuowal Duclari po holendersku – czy to dlatego, ze ten jezyk byl mu bardziej znajomy i uwazal, ze zrobil wystarczajaco duzo dla uprzejmosci, czy to dlatego, ze chcial byc zrozumiany tylko przez Verbrugge – moze to byc ogоlnie prawda, ale jesli chodzi o Havelaar, naprawde nie potrzeba osobistego spotkania… on jest szalony!; Over 't geheel genomen is dit misschien waar – Ogоlnie rzecz biorac, moze to byc prawda, ging nu Duclari in 't hollandsch voort – kontynuowal Duclari po holendersku, hetzy omdat deze taal hem gemeenzamer was – czy to dlatego, ze ten jezyk byl mu bardziej znajomy, en hy meende genoeg gedaan te hebben voor de beleefdheid – i uwazal, ze zrobil wystarczajaco duzo dla uprzejmosci, hetzy omdat hy alleen door Verbrugge verstaan wilde worden – czy to dlatego, ze chcial byc zrozumiany tylko przez Verbrugge, dit moge in 't algemeen waar zyn – moze to byc ogоlnie prawda, maar omtrent Havelaar heeft men waarachtig geen persoonlyke kennismaking noodig – ale jesli chodzi o Havelaar, naprawde nie potrzeba osobistego spotkania, hy is een gek – on jest szalony).

Dat heb ik niet gezegd, Duclari! (Tego nie powiedzialem, Duclari!; Dat heb ik niet gezegd – Tego nie powiedzialem, Duclari! – Duclari!).

Neen, jy hebt dat niet gezegd, maar ik zeg het na al wat je my van hem verteld hebt. Ik noem iemand die in 't water springt om een hond te redden van de haaien, een gek. (Nie, tego nie powiedziales, ale ja to mоwie po tym, co mi o nim powiedziales. Nazywam kogos, kto skacze do wody, aby uratowac psa przed rekinami, szalencem; Neen, jy hebt dat niet gezegd – Nie, tego nie powiedziales, maar ik zeg het na al wat je my van hem verteld hebt – ale ja to mоwie po tym, co mi o nim powiedziales, Ik noem iemand die in 't water springt om een hond te redden van de haaien – Nazywam kogos, kto skacze do wody, aby uratowac psa przed rekinami, een gek – szalencem).

Nu ja, verstandig is 't zeker niet. Maar… (No cоz, na pewno nie jest to rozsadne. Ale…; Nu ja – No cоz, verstandig is 't zeker niet – na pewno nie jest to rozsadne, Maar – Ale).

En, hoor eens, dat versje tegen den generaal Vandamme… 't kwam niet te-pas! (I posluchaj, ten wierszyk przeciwko generalowi Vandamme… nie pasowal!; En, hoor eens – I posluchaj, dat versje tegen den generaal Vandamme – ten wierszyk przeciwko generalowi Vandamme, 't kwam niet te-pas – nie pasowal).

't Was geestig… (Byl dowcipny…; 't Was geestig – Byl dowcipny).

Tot je dienst! Maar een jong mensch mag niet geestig zyn tegen een generaal. (Do uslug! Ale mlody czlowiek nie powinien byc dowcipny wobec generala; Tot je dienst – Do uslug, Maar een jong mensch mag niet geestig zyn tegen een generaal – Ale mlody czlowiek nie powinien byc dowcipny wobec generala).

Je moet in 't oog houden dat hy nog zeer jong was… het is veertien jaar geleden. Hy was toen maar twee-en-twintig jaar oud. (Musisz pamietac, ze byl jeszcze bardzo mlody… to bylo czternascie lat temu. Mial wtedy tylko dwadziescia dwa lata; Je moet in 't oog houden dat hy nog zeer jong was – Musisz pamietac, ze byl jeszcze bardzo mlody, het is veertien jaar geleden – to bylo czternascie lat temu, Hy was toen maar twee-en-twintig jaar oud – Mial wtedy tylko dwadziescia dwa lata).

En dan de kalkoen dien hy stal! (A potem indyk, ktоrego ukradl!; En dan de kalkoen dien hy stal – A potem indyk, ktоrego ukradl).

Dat deed hy om den generaal te plagen. (Zrobil to, aby dokuczyc generalowi; Dat deed hy om den generaal te plagen – Zrobil to, aby dokuczyc generalowi).

Juist! Een jong mensch mag geen generaal plagen, die bovendien, als civiel gouverneur, zyn chef was. (Dokladnie! Mlody czlowiek nie powinien dokuczac generalowi, ktоry na dodatek jako cywilny gubernator byl jego szefem; Juist! Een jong mensch mag geen generaal plagen – Dokladnie! Mlody czlowiek nie powinien dokuczac generalowi, die bovendien, als civiel gouverneur, zyn chef was – ktоry na dodatek jako cywilny gubernator byl jego szefem).

Dat andere versje vind ik aardig, maar… dat eeuwige duelleeren! (Ten drugi wierszyk uwazam za mily, ale… te wieczne pojedynki!; Dat andere versje vind ik aardig – Ten drugi wierszyk uwazam za mily, maar… dat eeuwige duelleeren – ale… te wieczne pojedynki).

Hy deed het gewoonlyk voor een ander. Hy trok altyd party voor den zwakste. (Zwykle robil to dla kogos innego. Zawsze stawal po stronie najslabszego; Hy deed het gewoonlyk voor een ander – Zwykle robil to dla kogos innego, Hy trok altyd party voor den zwakste – Zawsze stawal po stronie najslabszego).

Wel laat ieder voor zichzelf duelleeren, als men het dan volstrekt doen wil! Ik voor my geloof dat een duel zelden noodig is. (Niech kazdy pojedynkuje sie za siebie, jesli juz musi to robic! Uwazam, ze pojedynek jest rzadko konieczny; Wel laat ieder voor zichzelf duelleeren – Niech kazdy pojedynkuje sie za siebie, als men het dan volstrekt doen wil – jesli juz musi to robic, Ik voor my geloof dat een duel zelden noodig is – Uwazam, ze pojedynek jest rzadko konieczny).

Waar 't onvermydelyk was, zou ook ik een uitdaging aannemen, en in zekere gevallen zelf uitdagen, maar om daarvan dagelyksch werk te maken… dank je! (Gdzie bylo to nieuniknione, rоwniez podjalbym wyzwanie i w pewnych przypadkach sam bym wyzwal, ale zeby robic to codziennie… dziekuje!; Waar 't onvermydelyk was – Gdzie bylo to nieuniknione, zou ook ik een uitdaging aannemen – rоwniez podjalbym wyzwanie, en in zekere gevallen zelf uitdagen – i w pewnych przypadkach sam bym wyzwal, maar om daarvan dagelyksch werk te maken – ale zeby robic to codziennie, dank je – dziekuje).

Het is te hopen dat hy veranderd is op dit punt. (Mam nadzieje, ze sie w tej kwestii zmienil; Het is te hopen dat hy veranderd is op dit punt – Mam nadzieje, ze sie w tej kwestii zmienil).

Wel zeker, daar is geen twyfel aan! Hy is nu zooveel ouder, daarby sedert langen tyd getrouwd, en adsistent-resident. (Oczywiscie, nie ma co do tego watpliwosci! Jest teraz duzo starszy, od dluzszego czasu zonaty i asystent rezydenta; Wel zeker, daar is geen twyfel aan – Oczywiscie, nie ma co do tego watpliwosci, Hy is nu zooveel ouder – Jest teraz duzo starszy, daarby sedert langen tyd getrouwd – od dluzszego czasu zonaty, en adsistent-resident – i asystent rezydenta).

Bovendien, ik heb altyd gehoord dat zyn hart goed was, en dat hy een warm gevoel had voor recht. (Ponadto, zawsze slyszalem, ze mial dobre serce i cieple uczucia dla sprawiedliwosci; Bovendien, ik heb altyd gehoord – Ponadto, zawsze slyszalem, dat zyn hart goed was – ze mial dobre serce, en dat hy een warm gevoel had voor recht – i cieple uczucia dla sprawiedliwosci).

Nu, dat zal hem te-pas komen in Lebak! (No cоz, to sie przyda w Lebak!; Nu, dat zal hem te-pas komen in Lebak – No cоz, to sie przyda w Lebak).

Daar is me juist iets voorgekomen, dat… zou de Regent ons verstaan? (Wlasnie cos mi sie przypomnialo, ze… czy Regent nas zrozumie?; Daar is me juist iets voorgekomen – Wlasnie cos mi sie przypomnialo, dat… zou de Regent ons verstaan – ze… czy Regent nas zrozumie).

Ik geloof 't niet. Maar toon my iets uit je weitasch, dan denkt hy dat we dааrover spreken. (Nie sadze. Ale pokaz mi cos ze swojej torby, to pomysli, ze o tym rozmawiamy; Ik geloof 't niet – Nie sadze, Maar toon my iets uit je weitasch – Ale pokaz mi cos ze swojej torby, dan denkt hy dat we dааrover spreken – to pomysli, ze o tym rozmawiamy).

Duclari nam zyn weitasch, haalde daaruit een paar boschduiven, en die vogels betastende als sprak hy over de jacht, deelde hy Verbrugge mede dat hy zoo-even in 't veld was nageloopen door een Javaan, die hem gevraagd had of hy niet iets doen kon tot verligting van den druk waaronder de bevolking zuchtte? (Duclari wzial swoja torbe, wyjal z niej pare lesnych golebi i dotykajac je, jakby mоwil o polowaniu, powiedzial Verbrugge, ze wlasnie w polu gonil go Jawajczyk, ktоry zapytal go, czy nie mоglby zrobic czegos, aby ulzyc presji, pod ktоra cierpi ludnosc; Duclari nam zyn weitasch – Duclari wzial swoja torbe, haalde daaruit een paar boschduiven – wyjal z niej pare lesnych golebi, en die vogels betastende als sprak hy over de jacht – dotykajac je, jakby mоwil o polowaniu, deelde hy Verbrugge mede dat hy zoo-even in 't veld was nageloopen door een Javaan – powiedzial Verbrugge, ze wlasnie w polu gonil go Jawajczyk, die hem gevraagd had of hy niet iets doen kon tot verligting van den druk waaronder de bevolking zuchtte – ktоry zapytal go, czy nie mоglby zrobic czegos, aby ulzyc presji, pod ktоra cierpi ludnosc).

En, ging hy voort, dit is zeer sterk, Verbrugge! Niet dat ik me verwonder over de zaak zelf. Ik ben lang genoeg in 't Bantamsche om te weten wat hier voorvalt, maar dat de geringe Javaan, gewoonlyk zoo omzichtig en terughoudend waar 't zyn hoofden geldt, zoo-iets vraagt aan iemand die er niets mee te maken heeft, dit bevreemdt my! (I kontynuowal, to jest bardzo mocne, Verbrugge! Nie, ze dziwie sie samej sprawie. Jestem wystarczajaco dlugo w Bantam, aby wiedziec, co sie tu dzieje, ale ze skromny Jawajczyk, zwykle tak ostrozny i powsciagliwy wobec swoich przelozonych, pyta o cos takiego kogos, kto nie ma z tym nic wspоlnego, to mnie zdumiewa!; En, ging hy voort – I kontynuowal, dit is zeer sterk, Verbrugge – to jest bardzo mocne, Verbrugge, Niet dat ik me verwonder over de zaak zelf – Nie, ze dziwie sie samej sprawie, Ik ben lang genoeg in 't Bantamsche om te weten wat hier voorvalt – Jestem wystarczajaco dlugo w Bantam, aby wiedziec, co sie tu dzieje, maar dat de geringe Javaan, gewoonlyk zoo omzichtig en terughoudend waar 't zyn hoofden geldt – ale ze skromny Jawajczyk, zwykle tak ostrozny i powsciagliwy wobec swoich przelozonych, zoo-iets vraagt aan iemand die er niets mee te maken heeft, dit bevreemdt my – pyta o cos takiego kogos, kto nie ma z tym nic wspоlnego, to mnie zdumiewa).

En wat heb je geantwoord, Duclari? (A co odpowiedziales, Duclari?; En wat heb je geantwoord – A co odpowiedziales, Duclari – Duclari?).

W?l, dat het me niet aanging! Dat hy tot u moest gaan, of tot den nieuwen adsistent-resident, als die zou aangekomen zyn te Rangkas-Betoeng, en dааr zyn klachten uiten. (Cоz, ze mnie to nie dotyczy! Powinien isc do ciebie, albo do nowego asystenta rezydenta, kiedy juz przybedzie do Rangkas-Betoeng, i tam wyrazic swoje skargi; W?l, dat het me niet aanging – Cоz, ze mnie to nie dotyczy, Dat hy tot u moest gaan – Powinien isc do ciebie, of tot den nieuwen adsistent-resident – albo do nowego asystenta rezydenta, als die zou aangekomen zyn te Rangkas-Betoeng – kiedy juz przybedzie do Rangkas-Betoeng, en dааr zyn klachten uiten – i tam wyrazic swoje skargi).

Ienie apa toewan-toewan datang! riep op-eenmaal de oppasser Dongso. Ik zie een mantrie die met zyn toedoeng wuift. (Ienie apa toewan-toewan datang! – nagle zawolal sluzacy Dongso. Widze mantri, ktоry macha swoim kapeluszem; riep op-eenmaal de oppasser Dongso – nagle zawolal sluzacy Dongso, Ik zie een mantrie die met zyn toedoeng wuift – Widze mantri, ktоry macha swoim kapeluszem).

Allen stonden op. Duclari, die niet door zyn tegenwoordigheid in de pendoppo den schyn wilde aannemen als ware ook hy aan de grenzen ter verwelkoming van den adsistent-resident, die wel zyn meerdere doch niet zyn chef, en bovendien een gek was, steeg te-paard, en reed door zyn bediende gevolgd, heen. (Wszyscy wstali. Duclari, ktоry nie chcial swoja obecnoscia w pendoppo sprawiac wrazenia, ze takze wita asystenta rezydenta, ktоry wprawdzie byl jego przelozonym, ale nie szefem, a ponadto byl szalony, wsiadl na konia i odjechal, sledzony przez swojego sluzacego; Allen stonden op – Wszyscy wstali, Duclari, die niet door zyn tegenwoordigheid in de pendoppo den schyn wilde aannemen – Duclari, ktоry nie chcial swoja obecnoscia w pendoppo sprawiac wrazenia, als ware ook hy aan de grenzen ter verwelkoming van den adsistent-resident – ze takze wita asystenta rezydenta, die wel zyn meerdere doch niet zyn chef – ktоry wprawdzie byl jego przelozonym, ale nie szefem, en bovendien een gek was – a ponadto byl szalony, steeg te-paard, en reed door zyn bediende gevolgd, heen – wsiadl na konia i odjechal, sledzony przez swojego sluzacego).

De Adhipatti en Verbrugge stelden zich aan den ingang van de pendoppo, en zagen een door vier paarden getrokken reiswagen naderen, die weldra vry bemodderd by 't bamboezen gebouwtje stilhield. (Adhipatti i Verbrugge staneli przy wejsciu do pendoppo i zobaczyli zblizajacy sie powоz ciagniety przez cztery konie, ktоry wkrоtce zatrzymal sie, caly ublocony, przy bambusowym budynku; De Adhipatti en Verbrugge stelden zich aan den ingang van de pendoppo – Adhipatti i Verbrugge staneli przy wejsciu do pendoppo, en zagen een door vier paarden getrokken reiswagen naderen – i zobaczyli zblizajacy sie powоz ciagniety przez cztery konie, die weldra vry bemodderd by 't bamboezen gebouwtje stilhield – ktоry wkrоtce zatrzymal sie, caly ublocony, przy bambusowym budynku).

Het zou moeielyk geweest zyn te raden wat er zich al zoo in dien wagen bevond, voor Dongso, geholpen door de loopers en een tal van bedienden die tot het gevolg van den Regent behoorden, al de riemen en knoopsels hadden losgemaakt, die het voertuig hielden ingesloten met een zwart lederen foedraal dat aan de diskretie herinnerde, waarmee in vroeger jaren leeuwen en tygers de stad inkwamen, toen de zo?logische tuinen nog reizende dierenspellen waren. (Trudno byloby zgadnac, co znajduje sie w tym powozie, zanim Dongso, wspierany przez tragarzy i wielu sluzacych nalezacych do swity Regenta, rozwiazal wszystkie paski i zapiecia, ktоre trzymaly pojazd zamkniety w czarnym skоrzanym futerale przypominajacym dyskrecje, z jaka w dawnych czasach wprowadzano do miasta lwy i tygrysy, kiedy ogrody zoologiczne byly jeszcze wedrujacymi pokazami zwierzat; Het zou moeielyk geweest zyn te raden – Trudno byloby zgadnac, wat er zich al zoo in dien wagen bevond – co znajduje sie w tym powozie, voor Dongso, geholpen door de loopers en een tal van bedienden die tot het gevolg van den Regent behoorden – zanim Dongso, wspierany przez tragarzy i wielu sluzacych nalezacych do swity Regenta, al de riemen en knoopsels hadden losgemaakt – rozwiazal wszystkie paski i zapiecia, die het voertuig hielden ingesloten met een zwart lederen foedraal – ktоre trzymaly pojazd zamkniety w czarnym skоrzanym futerale, dat aan de diskretie herinnerde – przypominajacym dyskrecje, waarmee in vroeger jaren leeuwen en tygers de stad inkwamen – z jaka w dawnych czasach wprowadzano do miasta lwy i tygrysy, toen de zo?logische tuinen nog reizende dierenspellen waren – kiedy ogrody zoologiczne byly jeszcze wedrujacymi pokazami zwierzat).

Leeuwen of tygers nu waren er in den wagen niet. Men had alles maar zoo zorgvuldig gesloten omdat het westmoesson was, en men dus op regen moest bedacht zyn. (Lwоw ani tygrysоw w wozie nie bylo. Wszystko bylo tak starannie zamkniete, poniewaz byla pora zachodnich monsunоw i trzeba bylo byc przygotowanym na deszcz; Leeuwen of tygers nu waren er in den wagen niet – Lwоw ani tygrysоw w wozie nie bylo, Men had alles maar zoo zorgvuldig gesloten omdat het westmoesson was – Wszystko bylo tak starannie zamkniete, poniewaz byla pora zachodnich monsunоw, en men dus op regen moest bedacht zyn – i trzeba bylo byc przygotowanym na deszcz).

Nu is 't uitstappen uit een reiswagen waarin men lang over den weg gehotst heeft, niet zoo gemakkelyk als iemand die nooit of weinig gereisd heeft, zich verbeelden zou. (Wysiadac z powozu, w ktоrym spedzilo sie dluga podrоz, nie jest tak latwo, jak mogloby sie wydawac komus, kto malo lub wcale nie podrоzowal; Nu is 't uitstappen uit een reiswagen waarin men lang over den weg gehotst heeft – Wysiadac z powozu, w ktоrym spedzilo sie dluga podrоz, niet zoo gemakkelyk als iemand die nooit of weinig gereisd heeft – nie jest tak latwo, jak mogloby sie wydawac komus, kto malo lub wcale nie podrоzowal, zich verbeelden zou – mоglby sie wydawac).

Nagenoeg als de arme Sauriers uit de voorwereld, die door lang wachten ten-laatste een integreerend deel uitmaken van de klei, waarin ze aanvankelyk niet gekomen waren met het plan om er te blyven, heeft er ook by reizigers die wat nauw op-ееn gedrukt en in gedwongen houding, te lang in een reiswagen gezeten hebben, iets plaats, wat ik u voorstel assimilatie te noemen. (Prawie jak biedne dinozaury z prehistorii, ktоre przez dlugie oczekiwanie ostatecznie staly sie integralna czescia gliny, do ktоrej pierwotnie nie zamierzaly sie przylaczyc, takze podrоznicy, ktоrzy byli ciasno upchnieci i w wymuszonej pozycji, zbyt dlugo siedzacy w powozie, doswiadczaja czegos, co proponuje nazwac asymilacja; Nagenoeg als de arme Sauriers uit de voorwereld – Prawie jak biedne dinozaury z prehistorii, die door lang wachten ten-laatste een integreerend deel uitmaken van de klei – ktоre przez dlugie oczekiwanie ostatecznie staly sie integralna czescia gliny, waarin ze aanvankelyk niet gekomen waren met het plan om er te blyven – do ktоrej pierwotnie nie zamierzaly sie przylaczyc, heeft er ook by reizigers die wat nauw op-ееn gedrukt en in gedwongen houding – takze podrоznicy, ktоrzy byli ciasno upchnieci i w wymuszonej pozycji, te lang in een reiswagen gezeten hebben – zbyt dlugo siedzacy w powozie, iets plaats, wat ik u voorstel assimilatie te noemen – doswiadczaja czegos, co proponuje nazwac asymilacja).

Men weet eindelyk niet juist meer waar 't lederen kussen van den wagen ophoudt, en waar de ikheid aanvangt, ja, het denkbeeld is me niet vreemd dat men in zulk een wagen kiespyn of kramp hebben kan, die men voor mot in 't laken aanziet, of omgekeerd. (Ostatecznie nie wiadomo juz, gdzie konczy sie skоrzana poduszka wozu, a gdzie zaczyna sie "ja", tak, nie jest mi obce myslenie, ze mozna miec bоl zeba lub skurcz w takim wozie, ktоry bierze sie za mol w plоtnie, lub odwrotnie; Men weet eindelyk niet juist meer waar 't lederen kussen van den wagen ophoudt – Ostatecznie nie wiadomo juz, gdzie konczy sie skоrzana poduszka wozu, en waar de ikheid aanvangt – a gdzie zaczyna sie "ja", ja, het denkbeeld is me niet vreemd dat men in zulk een wagen kiespyn of kramp hebben kan – tak, nie jest mi obce myslenie, ze mozna miec bоl zeba lub skurcz w takim wozie, die men voor mot in 't laken aanziet, of omgekeerd – ktоry bierze sie za mol w plоtnie, lub odwrotnie).

Er zyn weinig omstandigheden in de stoffelyke wereld, die den denkenden mensch geen aanleiding geven tot het maken van opmerkingen op verstandelyk gebied, en zoo heb ik myzelf dikwyls afgevraagd of niet veel dwalingen die onder ons kracht van wet hebben, veel ‘scheefheden’ die wy voor ‘recht’ houden, hieruit voortvloeien, dat men te lang met hetzelfde gezelschap in denzelfden reiswagen heeft gezeten? (Niewiele jest okolicznosci w materialnym swiecie, ktоre nie daja myslacemu czlowiekowi powodu do robienia uwag na polu intelektualnym, i tak czesto zastanawialem sie, czy wiele bledоw, ktоre maja moc prawa wsrоd nas, wiele „krzywizn”, ktоre uwazamy za „prawo”, wynika z tego, ze zbyt dlugo siedzielismy z tym samym towarzystwem w tym samym powozie?; Er zyn weinig omstandigheden in de stoffelyke wereld – Niewiele jest okolicznosci w materialnym swiecie, die den denkenden mensch geen aanleiding geven tot het maken van opmerkingen op verstandelyk gebied – ktоre nie daja myslacemu czlowiekowi powodu do robienia uwag na polu intelektualnym, en zoo heb ik myzelf dikwyls afgevraagd – i tak czesto zastanawialem sie, of niet veel dwalingen die onder ons kracht van wet hebben – czy wiele bledоw, ktоre maja moc prawa wsrоd nas, veel ‘scheefheden’ die wy voor ‘recht’ houden – wiele „krzywizn”, ktоre uwazamy za „prawo”, hieruit voortvloeien, dat men te lang met hetzelfde gezelschap in denzelfden reiswagen heeft gezeten – wynika z tego, ze zbyt dlugo siedzielismy z tym samym towarzystwem w tym samym powozie).

Het been dat ge daar links uitsteken moest, tusschen de hoededoos en 't mandje met kersen… de knie die ge tegen 't portier gedrukt hield, om de dame tegenover u niet te doen denken dat ge een aanval in den zin hadt op krinoline of deugd… de gelikdoornde voet die zoo bang was voor de hakken van den commis-voyageur naast u… de hals dien ge zoo lang links moest wenden, omdat het drupt aan de rechterzyde… zie, dat worden zoo alle ten-laatste halzen, en knie?n, en voeten, die iets verdraaids bekomen. (Noga, ktоra musiales wyciagnac w lewo, miedzy pudelkiem na kapelusze a koszem z wisniami… kolano, ktоre przyciskales do drzwi, aby dama naprzeciwko ciebie nie pomyslala, ze zamierzasz zaatakowac krynoline lub cnote… poobcierana stopa, ktоra byla tak przerazona obcasami komiwojazera obok ciebie… szyja, ktоra musiales dlugo obracac w lewo, poniewaz kapalo po prawej stronie… zobacz, w ten sposоb staja sie wszystkie szyje, kolana i stopy, ktоre cos kreca; Het been dat ge daar links uitsteken moest – Noga, ktоra musiales wyciagnac w lewo, tusschen de hoededoos en 't mandje met kersen – miedzy pudelkiem na kapelusze a koszem z wisniami, de knie die ge tegen 't portier gedrukt hield – kolano, ktоre przyciskales do drzwi, om de dame tegenover u niet te doen denken dat ge een aanval in den zin hadt op krinoline of deugd – aby dama naprzeciwko ciebie nie pomyslala, ze zamierzasz zaatakowac krynoline lub cnote, de gelikdoornde voet die zoo bang was voor de hakken van den commis-voyageur naast u – poobcierana stopa, ktоra byla tak przerazona obcasami komiwojazera obok ciebie, de hals dien ge zoo lang links moest wenden – szyja, ktоra musiales dlugo obracac w lewo, omdat het drupt aan de rechterzyde – poniewaz kapalo po prawej stronie, zie, dat worden zoo alle ten-laatste halzen, en knie?n, en voeten, die iets verdraaids bekomen – zobacz, w ten sposоb staja sie wszystkie szyje, kolana i stopy, ktоre cos kreca).

Ik houd het voor goed, van-tyd tot-tyd eens te wisselen van wagens, zitplaats en medereizigers. Men kan dan zyn hals eens anders wenden, men beweegt nu-en-dan zyn knie, en misschien zit er eens een juffrouw naast ons met dansschoenen, of een jongetje wiens beentjes den grond niet raken. Men heeft dan meer kans om recht te zien en recht te loopen, zoodra men weer vasten grond onder de voeten krygt. (Uwazam za dobre, od czasu do czasu zmieniac wozy, miejsca siedzace i wspоlpasazerоw. Mozna wtedy inaczej obracac szyje, od czasu do czasu poruszac kolano, a moze obok nas siedzi panna w butach do tanca albo chlopiec, ktоrego nogi nie siegaja ziemi. Wtedy ma sie wieksze szanse, aby zobaczyc i isc prosto, gdy tylko znоw ma sie staly grunt pod stopami; Ik houd het voor goed, van-tyd tot-tyd eens te wisselen van wagens – Uwazam za dobre, od czasu do czasu zmieniac wozy, zitplaats en medereizigers – miejsca siedzace i wspоlpasazerоw, Men kan dan zyn hals eens anders wenden – Mozna wtedy inaczej obracac szyje, men beweegt nu-en-dan zyn knie – od czasu do czasu poruszac kolano, en misschien zit er eens een juffrouw naast ons met dansschoenen – a moze obok nas siedzi panna w butach do tanca, of een jongetje wiens beentjes den grond niet raken – albo chlopiec, ktоrego nogi nie siegaja ziemi, Men heeft dan meer kans om recht te zien en recht te loopen – Wtedy ma sie wieksze szanse, aby zobaczyc i isc prosto, zoodra men weer vasten grond onder de voeten krygt – gdy tylko znоw ma sie staly grunt pod stopami).

Of er ook in den wagen, die nu voor de pendoppo stilhield, zich iets verzette tegen de ‘oplossing der continuiteit’ weet ik niet, maar zeker is 't dat het lang duurde voor er iets te voorschyn kwam. (Czy w powozie, ktоry teraz zatrzymal sie przed pendoppo, cos sprzeciwilo sie „rozwiazaniu ciaglosci”, nie wiem, ale pewne jest, ze trwalo to dlugo, zanim cos sie pojawilo; Of er ook in den wagen, die nu voor de pendoppo stilhield – Czy w powozie, ktоry teraz zatrzymal sie przed pendoppo, zich iets verzette tegen de ‘oplossing der continuiteit’ weet ik niet – cos sprzeciwilo sie „rozwiazaniu ciaglosci”, nie wiem, maar zeker is 't dat het lang duurde voor er iets te voorschyn kwam – ale pewne jest, ze trwalo to dlugo, zanim cos sie pojawilo).

Er scheen een stryd van hoffelykheid gevoerd te worden. (Zdawalo sie, ze toczy sie walka grzecznosci; Er scheen een stryd van hoffelykheid gevoerd te worden – Zdawalo sie, ze toczy sie walka grzecznosci).

Men vernam de woorden: ‘als 't u belieft, mevrouw!’ en ‘resident!’ (Uslyszano slowa: „prosze, pani!” i „rezydent!”; Men vernam de woorden – Uslyszano slowa, als 't u belieft, mevrouw – „prosze, pani!”, en resident – „rezydent!”).

Hoe dit zy, eindelyk stapte er een heer uit, die in houding en voorkomen wel iets vertoonde dat denken deed aan de Sauriers waarvan ik zoo-even gesproken heb. (Jakkolwiek by bylo, w koncu wysiadl pan, ktоry w postawie i wygladzie przypominal dinozaury, o ktоrych wlasnie mоwilem; Hoe dit zy, eindelyk stapte er een heer uit – Jakkolwiek by bylo, w koncu wysiadl pan, die in houding en voorkomen wel iets vertoonde dat denken deed aan de Sauriers waarvan ik zoo-even gesproken heb – ktоry w postawie i wygladzie przypominal dinozaury, o ktоrych wlasnie mоwilem).

Daar wy hem later zullen weerzien, wil ik u maar terstond zeggen dat zyn onbewegelykheid niet uitsluitend moest geweten worden aan de assimilatie met den reiswagen, want dat hy, ook als er op mylen afstands geen voertuig in de buurt was, een kalmte, een langzaamheid en een voorzichtigheid aan den dag le?, die menigen Saurier jaloersch maken zou, en die in de oogen van velen de kenmerken zyn van deftigheid, bezadigdheid en wysheid. (Poniewaz zobaczymy go pоzniej, chce wam od razu powiedziec, ze jego nieruchomosc nie wynikala wylacznie z asymilacji z powozem, poniewaz, nawet gdy nie bylo pojazdu w poblizu na mile, wykazywal spokоj, powolnosc i ostroznosc, ktоre moglyby zaskoczyc niejednego dinozaura, a w oczach wielu sa cechami elegancji, powagi i madrosci; Daar wy hem later zullen weerzien – Poniewaz zobaczymy go pоzniej, wil ik u maar terstond zeggen dat zyn onbewegelykheid niet uitsluitend moest geweten worden aan de assimilatie met den reiswagen – chce wam od razu powiedziec, ze jego nieruchomosc nie wynikala wylacznie z asymilacji z powozem, want dat hy, ook als er op mylen afstands geen voertuig in de buurt was – poniewaz, nawet gdy nie bylo pojazdu w poblizu na mile, een kalmte, een langzaamheid en een voorzichtigheid aan den dag le? – wykazywal spokоj, powolnosc i ostroznosc, die menigen Saurier jaloersch maken zou – ktоre moglyby zaskoczyc niejednego dinozaura, en die in de oogen van velen de kenmerken zyn van deftigheid, bezadigdheid en wysheid – a w oczach wielu sa cechami elegancji, powagi i madrosci).

Hy was, zooals de meeste Europeanen in Indi?, zeer bleek, hetgeen echter in die streken geenszins voor een blyk van minder goede gezondheid wordt gehouden, en hy had fyne trekken die wel getuigden van verstandelyke ontwikkeling. (Byl, jak wiekszosc Europejczykоw w Indiach, bardzo blady, co jednak w tych regionach wcale nie jest uwazane za oznake gorszego zdrowia, i mial delikatne rysy, ktоre swiadczyly o intelektualnym rozwoju; Hy was, zooals de meeste Europeanen in Indi?, zeer bleek – Byl, jak wiekszosc Europejczykоw w Indiach, bardzo blady, hetgeen echter in die streken geenszins voor een blyk van minder goede gezondheid wordt gehouden – co jednak w tych regionach wcale nie jest uwazane za oznake gorszego zdrowia, en hy had fyne trekken die wel getuigden van verstandelyke ontwikkeling – i mial delikatne rysy, ktоre swiadczyly o intelektualnym rozwoju).

Alleen was er iets kouds in zyn blik, iets wat u denken deed aan een logarithmen-tafel, en hoewel zyn voorkomen over 't geheel niet onbehagelyk of terugstootend was, kon men zich toch niet onthouden van de verdenking dat zyn vry groote magere neus zich op dat gelaat verveelde, omdat er zoo weinig op voorviel. (Tylko w jego spojrzeniu bylo cos zimnego, cos, co przypominalo tabele logarytmоw, i chociaz jego wyglad ogоlnie nie byl nieprzyjemny ani odpychajacy, nie mozna bylo uniknac podejrzenia, ze jego dosc duzy, chudy nos nudzil sie na tej twarzy, poniewaz bylo na niej tak malo do zobaczenia; Alleen was er iets kouds in zyn blik – Tylko w jego spojrzeniu bylo cos zimnego, iets wat u denken deed aan een logarithmen-tafel – cos, co przypominalo tabele logarytmоw, en hoewel zyn voorkomen over 't geheel niet onbehagelyk of terugstootend was – i chociaz jego wyglad ogоlnie nie byl nieprzyjemny ani odpychajacy, kon men zich toch niet onthouden van de verdenking dat zyn vry groote magere neus zich op dat gelaat verveelde – nie mozna bylo uniknac podejrzenia, ze jego dosc duzy, chudy nos nudzil sie na tej twarzy, omdat er zoo weinig op voorviel – poniewaz bylo na niej tak malo do zobaczenia).

Met beleefdheid bood hy zyn hand aan een dame, om haar by het uitstygen behulpzaam te zyn, en nadat deze van een heer die nog in den wagen zat, een kind had aangenomen, een klein blond jongetje van een jaar of drie, traden zy de pendoppo in. (Z uprzejmoscia podal reke damie, aby pomоc jej wysiasc, a po tym, jak wziela od pana, ktоry jeszcze siedzial w powozie, dziecko, malego blond chlopca w wieku okolo trzech lat, weszli do pendoppo; Met beleefdheid bood hy zyn hand aan een dame – Z uprzejmoscia podal reke damie, om haar by het uitstygen behulpzaam te zyn – aby pomоc jej wysiasc, en nadat deze van een heer die nog in den wagen zat, een kind had aangenomen – a po tym, jak wziela od pana, ktоry jeszcze siedzial w powozie, dziecko, een klein blond jongetje van een jaar of drie – malego blond chlopca w wieku okolo trzech lat, traden zy de pendoppo in – weszli do pendoppo).

Daarop volgde die heer zelf, en wien op Java bekend was, zou het als een byzonderheid in 't oog gevallen zyn, dat hy by 't portier wachtte om 't uitstygen gemakkelyk te maken aan een oude Javaansche baboe. (Nastepnie podazyl za nimi sam pan, a dla tych, ktоrzy znaja Jawe, byloby to szczegоlnie zauwazalne, ze czekal przy drzwiach, aby ulatwic wysiadanie starszej jawajskiej niani; Daarop volgde die heer zelf – Nastepnie podazyl za nimi sam pan, en wien op Java bekend was – a dla tych, ktоrzy znaja Jawe, zou het als een byzonderheid in 't oog gevallen zyn – byloby to szczegоlnie zauwazalne, dat hy by 't portier wachtte om 't uitstygen gemakkelyk te maken aan een oude Javaansche baboe – ze czekal przy drzwiach, aby ulatwic wysiadanie starszej jawajskiej niani).

Een drietal bedienden hadden zichzelf verlost uit het wasle?ren kastje, dat achter den wagen was vastgeplakt als een jonge oester op den rug van zyn mama. (Trzech sluzacych uwolnilo sie z woskowanej skоrzanej skrzynki, ktоra byla przyklejona z tylu wozu jak mloda ostryga do grzbietu swojej mamy; Een drietal bedienden hadden zichzelf verlost uit het wasle?ren kastje – Trzech sluzacych uwolnilo sie z woskowanej skоrzanej skrzynki, dat achter den wagen was vastgeplakt als een jonge oester op den rug van zyn mama – ktоra byla przyklejona z tylu wozu jak mloda ostryga do grzbietu swojej mamy).

De heer die het eerst was uitgestegen, had den Regent en den kontroleur Verbrugge de hand geboden, die zy met eerbied aannamen, en in hun geheele houding was te bespeuren dat zy gevoelden zich in de tegenwoordigheid te bevinden van een gewichtig persoon. (Pan, ktоry pierwszy wysiadl, podal reke Regentowi i kontrolerowi Verbrugge, ktоrzy przyjeli ja z szacunkiem, a w calej ich postawie mozna bylo dostrzec, ze czuli sie w obecnosci waznej osoby; De heer die het eerst was uitgestegen – Pan, ktоry pierwszy wysiadl, had den Regent en den kontroleur Verbrugge de hand geboden – podal reke Regentowi i kontrolerowi Verbrugge, die zy met eerbied aannamen – ktоrzy przyjeli ja z szacunkiem, en in hun geheele houding was te bespeuren – a w calej ich postawie mozna bylo dostrzec, dat zy gevoelden zich in de tegenwoordigheid te bevinden van een gewichtig persoon – ze czuli sie w obecnosci waznej osoby).

Het was de resident van Bantam, de groote landstreek waarvan Lebak een afdeeling, een regentschap, of, zooals men officieel zegt, een adsistent-residentie is. (Byl to rezydent Bantam, wielkiego regionu, ktоrego Lebak jest departamentem, regencja lub, jak to sie oficjalnie nazywa, asystentura rezydencka; Het was de resident van Bantam – Byl to rezydent Bantam, de groote landstreek waarvan Lebak een afdeeling, een regentschap – wielkiego regionu, ktоrego Lebak jest departamentem, regencja, of, zooals men officieel zegt, een adsistent-residentie is – lub, jak to sie oficjalnie nazywa, asystentura rezydencka).

By 't lezen van verdichte verhalen, heb ik my meermalen ge?rgerd over den weinigen eerbied der schryvers voor den smaak van 't publiek, en vooral was dit het geval, waar zy blyk gaven iets te willen voortbrengen dat koddig of burlesk heeten moest, om nu niet van humor te spreken, een eigenaardigheid die byna doorgaande allerjammerlykst wordt verward met het komieke. (Czytajac fikcyjne historie, wielokrotnie irytowalem sie brakiem szacunku pisarzy dla gustu publicznosci, a zwlaszcza tam, gdzie wydawali sie chciec stworzyc cos, co mialo byc smieszne lub burleskowe, nie mоwiac juz o humorze, cecha ta jest prawie zawsze mylona z komedia; By 't lezen van verdichte verhalen – Czytajac fikcyjne historie, heb ik my meermalen ge?rgerd over den weinigen eerbied der schryvers voor den smaak van 't publiek – wielokrotnie irytowalem sie brakiem szacunku pisarzy dla gustu publicznosci, en vooral was dit het geval – a zwlaszcza tam, waar zy blyk gaven iets te willen voortbrengen dat koddig of burlesk heeten moest – gdzie wydawali sie chciec stworzyc cos, co mialo byc smieszne lub burleskowe, om nu niet van humor te spreken – nie mоwiac juz o humorze, een eigenaardigheid die byna doorgaande allerjammerlykst wordt verward met het komieke – cecha ta jest prawie zawsze mylona z komedia).

Men voert een persoon sprekende in, die de taal niet verstaat of slecht uitspreekt, men laat een franschman zeggen: ‘ka kauw na de krote krak’ of ‘krietje kooit keen kare kroente kraak wek.’ (Wprowadza sie postac, ktоra nie rozumie jezyka lub zle go wymawia, pozwala sie Francuzowi powiedziec: „ka kauw na de krote krak” lub „krietje kooit keen kare kroente kraak wek”; Men voert een persoon sprekende in – Wprowadza sie postac, die de taal niet verstaat of slecht uitspreekt – ktоra nie rozumie jezyka lub zle go wymawia, men laat een franschman zeggen – pozwala sie Francuzowi powiedziec: ka kauw na de krote krak – „ka kauw na de krote krak”, of krietje kooit keen kare kroente kraak wek – lub „krietje kooit keen kare kroente kraak wek”).

By-gebrek aan een franschman, neemt men iemand die stamelt, of men ‘schept’ een persoon die zyn stokpaardje maakt van een paar telkens wederkeerende woorden. (W przypadku braku Francuza, wybiera sie kogos, kto sie jaka, lub „tworzy” postac, ktоra czyni swoim konikiem pare powtarzajacych sie slоw; By-gebrek aan een franschman – W przypadku braku Francuza, neemt men iemand die stamelt – wybiera sie kogos, kto sie jaka, of men ‘schept’ een persoon die zyn stokpaardje maakt van een paar telkens wederkeerende woorden – lub „tworzy” postac, ktоra czyni swoim konikiem pare powtarzajacych sie slоw).

Ik heb een allerzotste vaudeville zien ‘rеusseeren’ omdat daarin iemand voorkwam, die gedurig zeide: ‘myn naam is Meyer.’ (Widzialem najglupsza wodewilke, ktоra odniosla sukces, poniewaz wystepowala w niej postac, ktоra ciagle powtarzala: „nazywam sie Meyer”; Ik heb een allerzotste vaudeville zien ‘rеusseeren’ – Widzialem najglupsza wodewilke, ktоra odniosla sukces, omdat daarin iemand voorkwam, die gedurig zeide – poniewaz wystepowala w niej postac, ktоra ciagle powtarzala: myn naam is Meyer – „nazywam sie Meyer”).

My komen zulke geestigheden wat goedkoop voor, en, om de waarheid te zeggen, ik ben boos op u als ge zoo-iets grappig vindt. (Takie dowcipy wydaja mi sie troche tanie i, prawde mоwiac, jestem na ciebie zly, jesli uwazasz cos takiego za zabawne; My komen zulke geestigheden wat goedkoop voor – Takie dowcipy wydaja mi sie troche tanie, en, om de waarheid te zeggen – i, prawde mоwiac, ik ben boos op u als ge zoo-iets grappig vindt – jestem na ciebie zly, jesli uwazasz cos takiego za zabawne).

Maar nu heb ikzelf u iets dergelyks voortestellen. (Ale teraz musze sam wam cos takiego przedstawic; Maar nu heb ikzelf u iets dergelyks voortestellen – Ale teraz musze sam wam cos takiego przedstawic).

Ik moet van-tyd tot-tyd iemand ten-tooneele voeren – ik zal 't zoo weinig mogelyk doen – die inderdaad een manier van spreken had, welke my doet vreezen verdacht te worden van een mislukte poging om u te doen lachen, en hierom moet ik u uitdrukkelyk verzekeren dat het niet myn schuld is, als de hoogstdeftige resident van Bantam, van wien hier de rede is, iets zоо eigenaardigs vertoonde in zyn wyze van spreken, dat het me moeielyk valt dat weertegeven, zonder den schyn op me te laden dat ik effekt van geestigheid zoek in een tic. (Od czasu do czasu musze wprowadzac kogos na scene – bede to robil tak malo, jak to mozliwe – kto rzeczywiscie mial sposоb mоwienia, ktоry sprawia, ze obawiam sie byc podejrzewany o nieudana prоbe rozsmieszenia was, i dlatego musze was wyraznie zapewnic, ze to nie moja wina, jesli dostojny rezydent Bantam, o ktоrym tutaj mowa, wykazywal cos takiego w swoim sposobie mоwienia, ze trudno mi to przekazac, nie obciazajac siebie podejrzeniem, ze szukam efektu komicznego w tikach; Ik moet van-tyd tot-tyd iemand ten-tooneele voeren – Od czasu do czasu musze wprowadzac kogos na scene, ik zal 't zoo weinig mogelyk doen – bede to robil tak malo, jak to mozliwe, die inderdaad een manier van spreken had – kto rzeczywiscie mial sposоb mоwienia, welke my doet vreezen verdacht te worden van een mislukte poging om u te doen lachen – ktоry sprawia, ze obawiam sie byc podejrzewany o nieudana prоbe rozsmieszenia was, en hierom moet ik u uitdrukkelyk verzekeren dat het niet myn schuld is – i dlatego musze was wyraznie zapewnic, ze to nie moja wina, als de hoogstdeftige resident van Bantam, van wien hier de rede is – jesli dostojny rezydent Bantam, o ktоrym tutaj mowa, iets zоо eigenaardigs vertoonde in zyn wyze van spreken – wykazywal cos takiego w swoim sposobie mоwienia, dat het me moeielyk valt dat weertegeven – ze trudno mi to przekazac, zonder den schyn op me te laden dat ik effekt van geestigheid zoek in een tic – nie obciazajac siebie podejrzeniem, ze szukam efektu komicznego w tikach).

Hy sprak namelyk op een toon, alsof achter elk woord een punt stond, of zelfs een lang rustteeken, en ik kan de ruimte tusschen zyn woorden niet beter vergelyken dan by de stilte die er volgt op het ‘amen’ na een lang gebed in de kerk, hetwelk zooals ieder weet, een sein is dat men den tyd heeft tot verzitten, hoesten of neussnuiten. (Mоwil bowiem tonem, jakby za kazdym slowem stala kropka, a nawet dlugie pauza, a przerwy miedzy jego slowami najlepiej mozna porоwnac do ciszy, ktоra nastepuje po „amen” po dlugiej modlitwie w kosciele, co, jak kazdy wie, jest sygnalem, ze ma sie czas na przesuniecie sie, kaszel lub wydmuchanie nosa; Hy sprak namelyk op een toon – Mоwil bowiem tonem, alsof achter elk woord een punt stond – jakby za kazdym slowem stala kropka, of zelfs een lang rustteeken – a nawet dlugie pauza, en ik kan de ruimte tusschen zyn woorden niet beter vergelyken dan by de stilte die er volgt op het ‘amen’ na een lang gebed in de kerk – a przerwy miedzy jego slowami najlepiej mozna porоwnac do ciszy, ktоra nastepuje po „amen” po dlugiej modlitwie w kosciele, hetwelk zooals ieder weet, een sein is dat men den tyd heeft tot verzitten, hoesten of neussnuiten – co, jak kazdy wie, jest sygnalem, ze ma sie czas na przesuniecie sie, kaszel lub wydmuchanie nosa).

Wat hy zeide, was gewoonlyk goed overdacht, en wanneer hy zich die ontydige rustpunten had kunnen afwennen, zouden zyn zinsneden, uit een redekunstig oogpunt althans, meestal een gezond aanzien gehad hebben. (To, co mоwil, bylo zazwyczaj dobrze przemyslane, a gdyby mоgl oduczyc sie tych nieodpowiednich pauz, jego zdania, przynajmniej z retorycznego punktu widzenia, zazwyczaj mialyby sensowny wyglad; Wat hy zeide, was gewoonlyk goed overdacht – To, co mоwil, bylo zazwyczaj dobrze przemyslane, en wanneer hy zich die ontydige rustpunten had kunnen afwennen – a gdyby mоgl oduczyc sie tych nieodpowiednich pauz, zouden zyn zinsneden, uit een redekunstig oogpunt althans, meestal een gezond aanzien gehad hebben – jego zdania, przynajmniej z retorycznego punktu widzenia, zazwyczaj mialyby sensowny wyglad).

Maar al dat afbrokkelen, dat stooterige en hobbelige, maakte het aanhooren lastig. (Ale to cale rozdrabnianie, to zacinanie sie i nierоwnosc, utrudnialo sluchanie; Maar al dat afbrokkelen – Ale to cale rozdrabnianie, dat stooterige en hobbelige – to zacinanie sie i nierоwnosc, maakte het aanhooren lastig – utrudnialo sluchanie).

Men viel er dan ook dikwyls over. (Ludzie czesto sie o to potykali; Men viel er dan ook dikwyls over – Ludzie czesto sie o to potykali).

Want gewoonlyk, als men begonnen was te antwoorden in de goedige meening dat de zin uit was, en dat hy de aanvulling van 't ontbrekende aan de scherpzinnigheid van zyn toehoorder overliet, kwamen de nog ontbrekende woorden als tra?nards van een geslagen leger achteraan, en deden u gevoelen dat ge hem in de rede waart gevallen, wat altyd onaangenaam is. (Poniewaz zazwyczaj, kiedy ktos zaczynal odpowiadac w dobrej wierze, ze zdanie zostalo zakonczone, a on pozostawil uzupelnienie brakujacego fragmentu inteligencji swojego sluchacza, brakujace slowa przychodzily jak niedobitki pobitego wojska i sprawialy, ze czuliscie, ze przerwaliscie mu w polowie zdania, co zawsze jest nieprzyjemne; Want gewoonlyk, als men begonnen was te antwoorden in de goedige meening dat de zin uit was – Poniewaz zazwyczaj, kiedy ktos zaczynal odpowiadac w dobrej wierze, ze zdanie zostalo zakonczone, en dat hy de aanvulling van 't ontbrekende aan de scherpzinnigheid van zyn toehoorder overliet – a on pozostawil uzupelnienie brakujacego fragmentu inteligencji swojego sluchacza, kwamen de nog ontbrekende woorden als tra?nards van een geslagen leger achteraan – brakujace slowa przychodzily jak niedobitki pobitego wojska, en deden u gevoelen dat ge hem in de rede waart gevallen – i sprawialy, ze czuliscie, ze przerwaliscie mu w polowie zdania, wat altyd onaangenaam is – co zawsze jest nieprzyjemne).

Het publiek der hoofdplaats Serang, voor-zoo-ver men niet in dienst stond van 't gouvernement – een verhouding die den meesten iets omzichtigs geeft – noemde zyn gesprekken ‘slymerig’. (Publicznosc w stolicy Serang, o ile nie byla na sluzbie rzadu – relacja, ktоra wiekszosci ludzi daje cos ostroznego – nazywala jego rozmowy „slodkowodnymi”; Het publiek der hoofdplaats Serang – Publicznosc w stolicy Serang, voor-zoo-ver men niet in dienst stond van 't gouvernement – o ile nie byla na sluzbie rzadu, een verhouding die den meesten iets omzichtigs geeft – relacja, ktоra wiekszosci ludzi daje cos ostroznego, noemde zyn gesprekken ‘slymerig’ – nazywala jego rozmowy „slodkowodnymi”).

Ik vind dit woord niet zeer smaakvol, doch moet erkennen dat het de hoofdeigenschap van des residents welsprekendheid vry juist uitdrukte. (Nie uwazam tego slowa za bardzo smaczne, ale musze przyznac, ze dosc dobrze oddaje glоwna ceche wymowy rezydenta; Ik vind dit woord niet zeer smaakvol – Nie uwazam tego slowa za bardzo smaczne, doch moet erkennen dat het de hoofdeigenschap van des residents welsprekendheid vry juist uitdrukte – ale musze przyznac, ze dosc dobrze oddaje glоwna ceche wymowy rezydenta).

Ik heb van Max Havelaar en zyn vrouw – want dit waren de beide personen die na den resident met hun kind en de baboe uit den wagen gekomen waren – nog niets gezegd, en misschien ware het voldoende, de kenschetsing van hun voorkomen en karakter aan den loop der gebeurtenissen en des lezers eigen verbeelding overtelaten. (Nie powiedzialem jeszcze nic o Maxie Havelaarze i jego zonie – bo to byly dwie osoby, ktоre po rezydencie wysiadly z dzieckiem i niania z wozu – i byc moze wystarczy pozostawic charakterystyke ich wygladu i charakteru biegowi wydarzen oraz wyobrazni czytelnika; Ik heb van Max Havelaar en zyn vrouw – Nie powiedzialem jeszcze nic o Maxie Havelaarze i jego zonie, want dit waren de beide personen die na den resident met hun kind en de baboe uit den wagen gekomen waren – bo to byly dwie osoby, ktоre po rezydencie wysiadly z dzieckiem i niania z wozu, nog niets gezegd – nie powiedzialem jeszcze nic, en misschien ware het voldoende – i byc moze wystarczy, de kenschetsing van hun voorkomen en karakter aan den loop der gebeurtenissen en des lezers eigen verbeelding overtelaten – pozostawic charakterystyke ich wygladu i charakteru biegowi wydarzen oraz wyobrazni czytelnika).

Daar ik evenwel nu eenmaal aan 't beschryven ben, wil ik u zeggen dat mevrouw Havelaar niet schoon was, dat zy echter in blik en spraak iets zeer lieftalligs bezat, en door de gemakkelyke ongedwongenheid van haar manieren het onmiskenbaar teeken gaf, dat zy in de wereld was geweest, en in de hoogere klassen der maatschappy te-huis behoorde. (Jednakze, skoro juz opisuje, chce wam powiedziec, ze pani Havelaar nie byla piekna, ale miala cos bardzo urokliwego w spojrzeniu i mowie, a poprzez latwa swobode swoich manier dawala niewatpliwy znak, ze byla w swiecie i nalezala do wyzszych sfer spoleczenstwa; Daar ik evenwel nu eenmaal aan 't beschryven ben – Jednakze, skoro juz opisuje, wil ik u zeggen dat mevrouw Havelaar niet schoon was – chce wam powiedziec, ze pani Havelaar nie byla piekna, dat zy echter in blik en spraak iets zeer lieftalligs bezat – ale miala cos bardzo urokliwego w spojrzeniu i mowie, en door de gemakkelyke ongedwongenheid van haar manieren het onmiskenbaar teeken gaf – a poprzez latwa swobode swoich manier dawala niewatpliwy znak, dat zy in de wereld was geweest, en in de hoogere klassen der maatschappy te-huis behoorde – ze byla w swiecie i nalezala do wyzszych sfer spoleczenstwa).

Zy had niet dat styve en onbehagelyke van 't burgerlyk fatsoen dat, om voor ‘gedistingeerd’ doortegaan, zich en anderen meent te moeten plagen met g?ne, en ze hechtte dan ook niet aan veel uiterlyks wat voor sommige andere vrouwen waarde schynt te hebben. (Nie miala tego sztywnego i niewygodnego obywatelskiego obycia, ktоre, aby uchodzic za „wytworne”, uwaza, ze musi siebie i innych dreczyc zaklopotaniem, i nie przywiazywala wagi do wielu zewnetrznych rzeczy, ktоre dla niektоrych innych kobiet wydaja sie miec wartosc; Zy had niet dat styve en onbehagelyke van 't burgerlyk fatsoen – Nie miala tego sztywnego i niewygodnego obywatelskiego obycia, dat, om voor ‘gedistingeerd’ doortegaan – ktоre, aby uchodzic za „wytworne”, zich en anderen meent te moeten plagen met g?ne – uwaza, ze musi siebie i innych dreczyc zaklopotaniem, en ze hechtte dan ook niet aan veel uiterlyks wat voor sommige andere vrouwen waarde schynt te hebben – i nie przywiazywala wagi do wielu zewnetrznych rzeczy, ktоre dla niektоrych innych kobiet wydaja sie miec wartosc).

Ook in haar kleeding was zy een voorbeeld van eenvoudigheid. (Rоwniez w swoim ubraniu byla przykladem prostoty; Ook in haar kleeding was zy een voorbeeld van eenvoudigheid – Rоwniez w swoim ubraniu byla przykladem prostoty).

Een wit baadjoe van moesselien, met blauwe cordeli?re – ik geloof dat men in Europa zulk een kleeding-stuk peignoir noemen zou – was haar reiskleed. (Biala muslinowa baadjoe z niebieskim sznurkiem – mysle, ze w Europie taki strоj nazywano by peniuar – byla jej strojem podrоznym; Een wit baadjoe van moesselien, met blauwe cordeli?re – Biala muslinowa baadjoe z niebieskim sznurkiem, ik geloof dat men in Europa zulk een kleeding-stuk peignoir noemen zou – mysle, ze w Europie taki strоj nazywano by peniuar, was haar reiskleed – byla jej strojem podrоznym).

Om den hals had zy een dun zyden koordje, waaraan twee kleine medaljons, die ge echter niet te zien kreegt, daar ze verscholen waren in de plooien voor hare borst. (Na szyi miala cienki jedwabny sznureczek, do ktоrego przyczepione byly dwa male medaliony, ktоre jednak byly niewidoczne, poniewaz byly schowane w faldach na piersi; Om den hals had zy een dun zyden koordje – Na szyi miala cienki jedwabny sznureczek, waaraan twee kleine medaljons – do ktоrego przyczepione byly dwa male medaliony, die ge echter niet te zien kreegt – ktоre jednak byly niewidoczne, daar ze verscholen waren in de plooien voor hare borst – poniewaz byly schowane w faldach na piersi).

Overigens, de haren ? la chinoise, en een kransje melati in den kondeh… ziedaar al haar toilet. (Ponadto, wlosy ? la chinoise i wianek z melati w kondeh… oto caly jej strоj; Overigens, de haren ? la chinoise – Ponadto, wlosy ? la chinoise, en een kransje melati in den kondeh – i wianek z melati w kondeh, ziedaar al haar toilet – oto caly jej strоj).

Ik zeide dat ze niet schoon was, en toch wilde ik niet gaarne dat ge haar voor het tegendeel hieldt. (Powiedzialem, ze nie byla piekna, ale nie chcialbym, zebys uwazal ja za przeciwna; Ik zeide dat ze niet schoon was – Powiedzialem, ze nie byla piekna, en toch wilde ik niet gaarne dat ge haar voor het tegendeel hieldt – ale nie chcialbym, zebys uwazal ja za przeciwna).

Ik hoop dat ge haar schoon vinden zult, zoodra ik gelegenheid zal hebben haar voortestellen, gloeiend van verontwaardiging over wat zy de ‘miskenning van 't genie’ noemde, als haar aangebeden Max in 't spel was, of wanneer haar een denkbeeld bezielde, dat in-verband stond met het welzyn van haar kind. (Mam nadzieje, ze uznasz ja za piekna, gdy tylko bede mial okazje przedstawic ja, plonaca z oburzenia na to, co nazywala „nieuznaniem geniuszu”, gdy w gre wchodzil jej ukochany Max, lub gdy ozywi ja idea zwiazana z dobrostanem jej dziecka; Ik hoop dat ge haar schoon vinden zult – Mam nadzieje, ze uznasz ja za piekna, zoodra ik gelegenheid zal hebben haar voortestellen – gdy tylko bede mial okazje przedstawic ja, gloeiend van verontwaardiging over wat zy de ‘miskenning van 't genie’ noemde – plonaca z oburzenia na to, co nazywala „nieuznaniem geniuszu”, als haar aangebeden Max in 't spel was – gdy w gre wchodzil jej ukochany Max, of wanneer haar een denkbeeld bezielde, dat in-verband stond met het welzyn van haar kind – lub gdy ozywi ja idea zwiazana z dobrostanem jej dziecka).

Te dikwyls reeds is er gezegd dat het gelaat de spiegel der ziel is, om nog prys te stellen op de portretwaarde van een onbewegelyk gezicht, dat niets heeft aftespiegelen omdat er geen ziel in weerschynt. (Zbyt czesto juz powiedziano, ze twarz jest zwierciadlem duszy, aby jeszcze cenic portretowa wartosc nieruchomej twarzy, ktоra nie ma nic do odzwierciedlenia, poniewaz nie ma w niej duszy; Te dikwyls reeds is er gezegd dat het gelaat de spiegel der ziel is – Zbyt czesto juz powiedziano, ze twarz jest zwierciadlem duszy, om nog prys te stellen op de portretwaarde van een onbewegelyk gezicht – aby jeszcze cenic portretowa wartosc nieruchomej twarzy, dat niets heeft aftespiegelen omdat er geen ziel in weerschynt – ktоra nie ma nic do odzwierciedlenia, poniewaz nie ma w niej duszy).