Nikita Shcheholevatyi "Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej"

Pardon, zei ik – want ik ben altyd beleefd – ik ben m'nheer Droogstoppel, Batavus Droogstoppel. Last en Co is de firma, makelaars in koffi, Lauriergr… (– Przepraszam, powiedzialem – poniewaz zawsze jestem uprzejmy – jestem pan Droogstoppel, Batavus Droogstoppel. Last & Co to firma, maklerzy kawy, Lauriergr…; pardon, zei ik – przepraszam, powiedzialem, want ik ben altyd beleefd – poniewaz zawsze jestem uprzejmy, ik ben m'nheer Droogstoppel, Batavus Droogstoppel – jestem pan Droogstoppel, Batavus Droogstoppel, Last en Co is de firma, makelaars in koffi, Lauriergr… – Last & Co to firma, maklerzy kawy, Lauriergr…).

Wel, Droogstoppel, kent ge my niet meer? Zie my eens goed aan. (– No cоz, Droogstoppel, nie poznajesz mnie? Przyjrzyj mi sie dobrze; wel, Droogstoppel, kent ge my niet meer – no cоz, Droogstoppel, nie poznajesz mnie, zie my eens goed aan – przyjrzyj mi sie dobrze).

Hoe meer ik hem aanzag, hoe meer ik my herinnerde hem meer gezien te hebben. (Im bardziej mu sie przygladalem, tym bardziej przypominalem sobie, ze juz go widzialem; hoe meer ik hem aanzag – im bardziej mu sie przygladalem, hoe meer ik my herinnerde hem meer gezien te hebben – tym bardziej przypominalem sobie, ze juz go widzialem).

Maar, zonderling, zyn gelaat deed my de uitwerking alsof ik vreemde parfumerien rook. (Ale, co dziwne, jego twarz miala na mnie wplyw, jakbym wachal obce perfumy; maar, zonderling – ale, co dziwne, zyn gelaat deed my de uitwerking – jego twarz miala na mnie wplyw, alsof ik vreemde parfumerien rook – jakbym wachal obce perfumy).

Lach hier niet om, lezer, straks zult ge zien hoe dit kwam. (Nie smiej sie z tego, czytelniku, wkrоtce zobaczysz, jak do tego doszlo; lach hier niet om, lezer – nie smiej sie z tego, czytelniku, straks zult ge zien hoe dit kwam – wkrоtce zobaczysz, jak do tego doszlo).

Ik ben verzekerd dat hy geen drup reukwerk by zich droeg, en toch rook ik iets aangenaams, iets sterks, iets wat me herinnerde aan… daar had ik het! (Jestem pewien, ze nie mial przy sobie zadnych perfum, a jednak czulem cos przyjemnego, cos mocnego, cos, co przypominalo mi… o, juz mam!; ik ben verzekerd dat hy geen drup reukwerk by zich droeg – jestem pewien, ze nie mial przy sobie zadnych perfum, en toch rook ik iets aangenaams, iets sterks – a jednak czulem cos przyjemnego, cos mocnego, iets wat me herinnerde aan… daar had ik het! – cos, co przypominalo mi… o, juz mam!).

Zyt gy het, riep ik, die my van den Griek hebt verlost? (– Czy to ty, krzyknalem, kto uratowal mnie przed Grekiem?; zyt gy het – czy to ty, riep ik – krzyknalem, die my van den Griek hebt verlost – kto uratowal mnie przed Grekiem?).

Wel zeker, zeide hy, dat was ik. En hoe gaat het U? (– Oczywiscie, powiedzial, to bylem ja. I jak sie masz?; wel zeker – oczywiscie, zeide hy – powiedzial, dat was ik – to bylem ja, en hoe gaat het U – i jak sie masz?).

Ik vertelde dat we met ons dertienen op 't kantoor waren, en dat er zooveel by ons omging. (Powiedzialem, ze bylo nas trzynastu w biurze i ze duzo sie u nas dzieje; ik vertelde dat we met ons dertienen op 't kantoor waren – powiedzialem, ze bylo nas trzynastu w biurze, en dat er zooveel by ons omging – i ze duzo sie u nas dzieje).

En toen vroeg ik hoe het h?m ging, wat me later speet, want hy scheen niet in goede omstandigheden te verkeeren, en ik houd niet van arme menschen, omdat er gewoonlyk eigen schuld onder loopt, daar de Heer niet iemand verlaten zou, die hem trouw gediend had. (A potem zapytalem, jak on sie miewa, czego pоzniej zalowalem, bo wygladalo na to, ze nie jest w dobrych warunkach, a nie lubie biednych ludzi, poniewaz zazwyczaj jest to ich wlasna wina, gdyz Pan nie opuscilby nikogo, kto mu wiernie sluzyl; en toen vroeg ik hoe het h?m ging – a potem zapytalem, jak on sie miewa, wat me later speet – czego pоzniej zalowalem, want hy scheen niet in goede omstandigheden te verkeeren – bo wygladalo na to, ze nie jest w dobrych warunkach, en ik houd niet van arme menschen – a nie lubie biednych ludzi, omdat er gewoonlyk eigen schuld onder loopt – poniewaz zazwyczaj jest to ich wlasna wina, daar de Heer niet iemand verlaten zou – gdyz Pan nie opuscilby nikogo, die hem trouw gediend had – kto mu wiernie sluzyl).

Had ik eenvoudig gezegd, ‘we zyn met ons dertienen, en…goeien avend verder!’ dan was ik van hem af geweest. (Gdybym po prostu powiedzial, ‘jest nas trzynastu i… dobranoc dalej!’ to bym sie go pozbyl; had ik eenvoudig gezegd – gdybym po prostu powiedzial, we zyn met ons dertienen – jest nas trzynastu, en…goeien avend verder! – i… dobranoc dalej! dan was ik van hem af geweest – to bym sie go pozbyl).

Maar door dat vragen en antwoorden werd het hoe langer hoe moeielyker – Frits zegt: hoe langs zoo moeielyker, maar dit doe ik niet – hoe moeielyker dus, om van hem verlost te worden. (Ale przez te pytania i odpowiedzi stawalo sie coraz trudniejsze – Frits mоwi: coraz trudniejsze, ale ja tego nie robie – wiec coraz trudniejsze, zeby sie go pozbyc; maar door dat vragen en antwoorden – ale przez te pytania i odpowiedzi, werd het hoe langer hoe moeielyker – stawalo sie coraz trudniejsze, Frits zegt: hoe langs zoo moeielyker, maar dit doe ik niet – Frits mоwi: coraz trudniejsze, ale ja tego nie robie, hoe moeielyker dus, om van hem verlost te worden – wiec coraz trudniejsze, zeby sie go pozbyc).

Aan den anderen kant moet ik ook weer erkennen dat ge dan dit boek niet hadt te lezen gekregen, want het is een gevolg van die ontmoeting. (Z drugiej strony musze tez przyznac, ze wtedy nie mialbys do przeczytania tej ksiazki, poniewaz jest to wynik tego spotkania; aan den anderen kant – z drugiej strony, moet ik ook weer erkennen – musze tez przyznac, dat ge dan dit boek niet hadt te lezen gekregen – ze wtedy nie mialbys do przeczytania tej ksiazki, want het is een gevolg van die ontmoeting – poniewaz jest to wynik tego spotkania).

Ik houd er van, het goede optemerken, en wie dit niet doen, zyn ontevreden menschen die ik niet lyden kan. (Lubie zauwazac dobre rzeczy, a ci, ktоrzy tego nie robia, to niezadowoleni ludzie, ktоrych nie moge zniesc; ik houd er van, het goede optemerken – lubie zauwazac dobre rzeczy, en wie dit niet doen – a ci, ktоrzy tego nie robia, zyn ontevreden menschen die ik niet lyden kan – to niezadowoleni ludzie, ktоrych nie moge zniesc).

Ja, ja, hy was het, die my uit de handen van den Griek had verlost! (Tak, tak, to byl on, kto mnie uratowal z rak Greka!; ja, ja, hy was het – tak, tak, to byl on, die my uit de handen van den Griek had verlost – kto mnie uratowal z rak Greka).

Denk nu niet dat ik ooit door zeeroovers ben genomen geweest, of dat ik twist heb gehad in den Levant. (Nie mysl teraz, ze kiedykolwiek zostalem porwany przez piratоw lub ze mialem spоr w Lewancie; denk nu niet – nie mysl teraz, dat ik ooit door zeeroovers ben genomen geweest – ze kiedykolwiek zostalem porwany przez piratоw, of dat ik twist heb gehad in den Levant – lub ze mialem spоr w Lewancie).

Ik heb u reeds gezegd dat ik na myn trouwen, met myn vrouw naar den Haag ben gegaan. (Juz ci mоwilem, ze po moim slubie, z moja zona pojechalem do Hagi; ik heb u reeds gezegd – juz ci mоwilem, dat ik na myn trouwen, met myn vrouw naar den Haag ben gegaan – ze po moim slubie, z moja zona pojechalem do Hagi).

Daar hebben wy het Mauritshuis gezien, en flanel gekocht in de Veenestraat. (Tam widzielismy Mauritshuis i kupilismy flanele na Veenestraat; daar hebben wy het Mauritshuis gezien – tam widzielismy Mauritshuis, en flanel gekocht in de Veenestraat – i kupilismy flanele na Veenestraat).

Dit is het eenige uitstapje dat de zaken my ooit hebben veroorloofd, omdat er zooveel by ons omgaat. (To jedyna wycieczka, na ktоra interesy mi kiedykolwiek pozwolily, poniewaz u nas sie tyle dzieje; dit is het eenige uitstapje – to jedyna wycieczka, dat de zaken my ooit hebben veroorloofd – na ktоra interesy mi kiedykolwiek pozwolily, omdat er zooveel by ons omgaat – poniewaz u nas sie tyle dzieje).

Neen, in Amsterdam zelf had hy om-mynentwil een Griek den neus aan 't bloeden geslagen. (Nie, w samym Amsterdamie spowodowal, ze Grekowi krew z nosa leciala z mojego powodu; neen, in Amsterdam zelf – nie, w samym Amsterdamie, had hy om-mynentwil een Griek den neus aan 't bloeden geslagen – spowodowal, ze Grekowi krew z nosa leciala z mojego powodu).

Want hy bemoeide zich altyd met dingen die hem niet aangingen. (Poniewaz zawsze mieszal sie w rzeczy, ktоre go nie dotyczyly; want hy bemoeide zich altyd met dingen – poniewaz zawsze mieszal sie w rzeczy, die hem niet aangingen – ktоre go nie dotyczyly).

Het was in drie of vier en dertig, geloof ik, en in September, want er was kermis te Amsterdam. (To bylo w trzydziestym trzecim lub czwartym roku, jak sadze, we wrzesniu, poniewaz w Amsterdamie odbywal sie jarmark; het was in drie of vier en dertig – to bylo w trzydziestym trzecim lub czwartym roku, geloof ik – jak sadze, en in September – we wrzesniu, want er was kermis te Amsterdam – poniewaz w Amsterdamie odbywal sie jarmark).

Daar myn oude lu? van voornemen waren een predikant van my te maken, leerde ik latyn. (Poniewaz moi starzy rodzice zamierzali uczynic mnie kaznodzieja, uczylem sie laciny; daar myn oude lu? van voornemen waren – poniewaz moi starzy rodzice zamierzali, een predikant van my te maken – uczynic mnie kaznodzieja, leerde ik latyn – uczylem sie laciny).

Later heb ik myzelf dikwyls afgevraagd, waarom men latyn moet verstaan, om in 't hollandsch te zeggen: ‘God is goed’? (Pоzniej czesto zadawalem sobie pytanie, dlaczego trzeba rozumiec lacine, aby powiedziec po holendersku: ‘Bоg jest dobry’?; later heb ik myzelf dikwyls afgevraagd – pоzniej czesto zadawalem sobie pytanie, waarom men latyn moet verstaan – dlaczego trzeba rozumiec lacine, om in 't hollandsch te zeggen – aby powiedziec po holendersku, ‘God is goed’? – ‘Bоg jest dobry’).

Genoeg, ik was op de latynsche school – nu zeggen ze gymnasium – en daar was kermis…in Amsterdam, meen ik. (Dosc, bylem w lacinskiej szkole – teraz mоwia na to gimnazjum – i byl jarmark… w Amsterdamie, jak sadze; genoeg, ik was op de latynsche school – dosc, bylem w lacinskiej szkole, nu zeggen ze gymnasium – teraz mоwia na to gimnazjum, en daar was kermis…in Amsterdam, meen ik – i byl jarmark… w Amsterdamie, jak sadze).

Op de Westermarkt stonden kramen, en als ge een Amsterdammer zyt, lezer, en nagenoeg van myn leeftyd, zult ge u herinneren hoe daaronder ееn was, die uitmuntte door de zwarte oogen en de lange vlechten van een meisje, dat als een Griekin gekleed was. (Na Westermarkt staly stragany, a jesli jestes Amsterdamczykiem, czytelniku, i mniej wiecej w moim wieku, to bedziesz pamietac, ze tam byla jedna, ktоra wyrоzniala sie czarnymi oczami i dlugimi warkoczami dziewczyny ubranej jak Greczynka; op de Westermarkt stonden kramen – na Westermarkt staly stragany, en als ge een Amsterdammer zyt, lezer – a jesli jestes Amsterdamczykiem, czytelniku, en nagenoeg van myn leeftyd – i mniej wiecej w moim wieku, zult ge u herinneren hoe daaronder ееn was – to bedziesz pamietac, ze tam byla jedna, die uitmuntte door de zwarte oogen – ktоra wyrоzniala sie czarnymi oczami, en de lange vlechten van een meisje, dat als een Griekin gekleed was – i dlugimi warkoczami dziewczyny ubranej jak Greczynka).

Ook haar vader was een Griek, of althans hy zag er uit als een Griek. (Jej ojciec tez byl Grekiem, a przynajmniej wygladal jak Grek; ook haar vader was een Griek – jej ojciec tez byl Grekiem, of althans hy zag er uit als een Griek – a przynajmniej wygladal jak Grek).

Ze verkochten allerlei reukgoed. (Sprzedawali rоzne perfumy; ze verkochten allerlei reukgoed – sprzedawali rоzne perfumy).

Ik was juist oud genoeg om het meisje mooi te vinden, zonder evenwel den moed te hebben haar aantespreken. (Bylem w sam raz na tyle stary, aby uwazac dziewczyne za ladna, ale bez odwagi, aby do niej podejsc; ik was juist oud genoeg om het meisje mooi te vinden – bylem w sam raz na tyle stary, aby uwazac dziewczyne za ladna, zonder evenwel den moed te hebben haar aantespreken – ale bez odwagi, aby do niej podejsc).

Dit zou my ook weinig gebaat hebben, want meisjes van achttien jaren beschouwen een jongen van zestien, als een kind. (To by mi rоwniez niewiele pomoglo, poniewaz osiemnastoletnie dziewczyny uwazaja szesnastoletnich chlopcоw za dzieci; dit zou my ook weinig gebaat hebben – to by mi rоwniez niewiele pomoglo, want meisjes van achttien jaren beschouwen een jongen van zestien – poniewaz osiemnastoletnie dziewczyny uwazaja szesnastoletnich chlopcоw, als een kind – za dzieci).

En hierin hebben ze groot gelyk. (I maja tu calkowita racje; en hierin hebben ze groot gelyk – i maja tu calkowita racje).

Toch kwamen wy, jongens van quarta, altyd 's avends op de Westermarkt om dat meisje te zien. (Mimo to my, chlopcy z czwartej klasy, zawsze wieczorami przychodzilismy na Westermarkt, aby zobaczyc te dziewczyne; toch kwamen wy, jongens van quarta – mimo to my, chlopcy z czwartej klasy, altyd 's avends op de Westermarkt – zawsze wieczorami na Westermarkt, om dat meisje te zien – aby zobaczyc te dziewczyne).

Nu was hy die daar voor me stond met zyn sjaal, eens daarby, schoon hy een paar jaren jonger was dan de anderen, en dus nog te kinderachtig om naar de Griekin te kyken. (Teraz byl on, ktоry stal przede mna ze swoim szalem, kiedys tam, choc byl o kilka lat mlodszy od innych i wiec jeszcze zbyt dziecinny, aby patrzec na Greczynke; nu was hy die daar voor me stond met zyn sjaal – teraz byl on, ktоry stal przede mna ze swoim szalem, eens daarby – kiedys tam, schoon hy een paar jaren jonger was dan de anderen – choc byl o kilka lat mlodszy od innych, en dus nog te kinderachtig om naar de Griekin te kyken – i wiec jeszcze zbyt dziecinny, aby patrzec na Greczynke).

Maar hy was de primus van onze klasse – want knap was hy, dit moet ik erkennen – en hy hield veel van spelen, stoeien en vechten. (Ale byl prymusem w naszej klasie – bo byl madry, to musze przyznac – i bardzo lubil bawic sie, szalec i walczyc; maar hy was de primus van onze klasse – ale byl prymusem w naszej klasie, want knap was hy, dit moet ik erkennen – bo byl madry, to musze przyznac, en hy hield veel van spelen, stoeien en vechten – i bardzo lubil bawic sie, szalec i walczyc).

Dааrom was hy by ons. (Dlatego byl z nami; dааrom was hy by ons – dlatego byl z nami).

Terwyl we dus – we waren wel met ons tienen – vry ver van de kraam af, naar die Griekin stonden te kyken, en beraadslaagden hoe wy 't moesten aanleggen om kennis met haar te maken, werd er besloten geld by-een te leggen om iets in die kraam te koopen. (Wiec podczas gdy – bylo nas dziesieciu – stalismy dosc daleko od straganu, patrzac na te Greczynke i rozmawiajac, jak sie do niej zblizyc, postanowilismy zebrac pieniadze, aby cos kupic w tym straganie; terwyl we dus – wiec podczas gdy, we waren wel met ons tienen – bylo nas dziesieciu, vry ver van de kraam af – dosc daleko od straganu, naar die Griekin stonden te kyken – patrzac na te Greczynke, en beraadslaagden hoe wy 't moesten aanleggen om kennis met haar te maken – i rozmawiajac, jak sie do niej zblizyc, werd er besloten geld by-een te leggen – postanowilismy zebrac pieniadze, om iets in die kraam te koopen – aby cos kupic w tym straganie).

Maar toen was goede raad duur, om te weten wie de stoute schoenen zou aantrekken om het meisjen aantespreken. (Ale wtedy dobra rade trudno bylo uzyskac, aby dowiedziec sie, kto odwazy sie podejsc i porozmawiac z dziewczyna; maar toen was goede raad duur – ale wtedy dobra rade trudno bylo uzyskac, om te weten wie de stoute schoenen zou aantrekken – aby dowiedziec sie, kto odwazy sie, om het meisjen aantespreken – aby porozmawiac z dziewczyna).

Ieder wilde, maar niemand durfde. (Kazdy chcial, ale nikt nie mial odwagi; ieder wilde – kazdy chcial, maar niemand durfde – ale nikt nie mial odwagi).

Er werd geloot, en het lot viel op my. (Bylo losowanie i padlo na mnie; er werd geloot – bylo losowanie, en het lot viel op my – i padlo na mnie).

Nu erken ik, dat ik niet gaarne gevaren trotseer. (Teraz przyznaje, ze nie lubie stawiac czola niebezpieczenstwom; nu erken ik – teraz przyznaje, dat ik niet gaarne gevaren trotseer – ze nie lubie stawiac czola niebezpieczenstwom).

Ik ben man en vader, en houd ieder die het gevaar zoekt, voor een gek, wat ook in de Schrift staat. (Jestem mezczyzna i ojcem, i uwazam kazdego, kto szuka niebezpieczenstw, za szalenca, co rоwniez jest napisane w Pismie; ik ben man en vader – jestem mezczyzna i ojcem, en houd ieder die het gevaar zoekt – i uwazam kazdego, kto szuka niebezpieczenstw, voor een gek – za szalenca, wat ook in de Schrift staat – co rоwniez jest napisane w Pismie).

Het is my inderdaad aangenaam optemerken hoe ik my in myn denkbeelden over gevaar en zulke dingen, gelyk ben gebleven, daar ik thans over zoo-iets nog juist dezelfde meening koester, als dien avend toen ik daar by de kraam van den Griek stond, met de twaalf stuivers die we saamgelegd hadden, in de hand. (Rzeczywiscie, jest mi milo zauwazyc, jak bardzo pozostalem wierny swoim pogladom na temat niebezpieczenstwa i takich rzeczy, poniewaz teraz mam dokladnie takie same zdanie, jak tamtego wieczoru, kiedy stalem przy straganie Greka z dwunastoma szylingami, ktоre zebralismy, w rece; het is my inderdaad aangenaam optemerken – rzeczywiscie, jest mi milo zauwazyc, hoe ik my in myn denkbeelden over gevaar en zulke dingen – jak bardzo pozostalem wierny swoim pogladom na temat niebezpieczenstwa i takich rzeczy, gelyk ben gebleven – jak bardzo pozostalem wierny, daar ik thans over zoo-iets nog juist dezelfde meening koester – poniewaz teraz mam dokladnie takie same zdanie, als dien avend toen ik daar by de kraam van den Griek stond – jak tamtego wieczoru, kiedy stalem przy straganie Greka, met de twaalf stuivers die we saamgelegd hadden, in de hand – z dwunastoma szylingami, ktоre zebralismy, w rece).

Maar zie, uit valsche schaamte durfde ik niet zeggen dat ik niet durfde, en bovendien, ik moest wel vooruit, want myn makkers drongen me, en weldra stond ik voor de kraam. (Ale zobacz, z falszywego wstydu nie odwazylem sie powiedziec, ze nie mam odwagi, a poza tym musialem isc naprzоd, poniewaz moi koledzy mnie popychali, i wkrоtce stanalem przed straganem; maar zie – ale zobacz, uit valsche schaamte durfde ik niet zeggen dat ik niet durfde – z falszywego wstydu nie odwazylem sie powiedziec, ze nie mam odwagi, en bovendien, ik moest wel vooruit – a poza tym musialem isc naprzоd, want myn makkers drongen me – poniewaz moi koledzy mnie popychali, en weldra stond ik voor de kraam – i wkrоtce stanalem przed straganem).

Het meisje zag ik niet: ik zag niets! Alles werd me groen en geel voor de oogen. (Nie widzialem dziewczyny: nie widzialem nic! Wszystko stalo sie zielone i zоlte przed moimi oczami; het meisje zag ik niet – nie widzialem dziewczyny, ik zag niets! – nie widzialem nic, alles werd me groen en geel voor de oogen – wszystko stalo sie zielone i zоlte przed moimi oczami).

Ik stamelde een aoristus primus van ik weet niet welk werkwoord… (Belkotalem aoryst primus jakiegos czasownika, ktоrego nie pamietam…; ik stamelde een aoristus primus van ik weet niet welk werkwoord – belkotalem aoryst primus jakiegos czasownika, ktоrego nie pamietam).

Pla?t-il? zeide zy. (– Slucham? powiedziala; pla?t-il – slucham, zeide zy – powiedziala).

Ik herstelde my eenigszins, en ging voort: (Troche sie otrzasnalem i kontynuowalem; ik herstelde my eenigszins – troche sie otrzasnalem, en ging voort – i kontynuowalem).

Meenin aeide thea, en…dat Egypte een geschenk van den Nyl was. (– Meenin aeide thea, i… ze Egipt to dar Nilu; meenin aeide thea – meenin aeide thea, en…dat Egypte een geschenk van den Nyl was – i… ze Egipt to dar Nilu).

Ik ben overtuigd dat ik in de kennismaking zou geslaagd zyn, indien niet op dat oogenblik een myner makkers uit kinderachtige baldadigheid my een zoo harden stoot in den rug had gegeven, dat ik heel onzacht tegen de uitstalkast aanvloog, die op halvemanshoogte de voorzy van de kraam afsloot. (Jestem przekonany, ze udaloby mi sie nawiazac znajomosc, gdyby nie to, ze w tym momencie jeden z moich kolegоw z dziecinnej zlosliwosci pchnal mnie tak mocno w plecy, ze uderzylem gwaltownie w lade, ktоra na wysokosci pоl czlowieka zamykala front straganu; ik ben overtuigd dat ik in de kennismaking zou geslaagd zyn – jestem przekonany, ze udaloby mi sie nawiazac znajomosc, indien niet op dat oogenblik een myner makkers uit kinderachtige baldadigheid – gdyby nie to, ze w tym momencie jeden z moich kolegоw z dziecinnej zlosliwosci, my een zoo harden stoot in den rug had gegeven – pchnal mnie tak mocno w plecy, dat ik heel onzacht tegen de uitstalkast aanvloog – ze uderzylem gwaltownie w lade, die op halvemanshoogte de voorzy van de kraam afsloot – ktоra na wysokosci pоl czlowieka zamykala front straganu).

Ik voelde een greep in myn nek…een tweeden greep veel lager…ik zweefde een oogenblik…en vооr ik recht begreep hoe de zaken stonden, was ik in de kraam van den Griek, die in verstaanbaar fransch zei dat ik een gamin was, en dat hy de policie roepen zou. (Poczulem uchwyt na mojej szyi… drugi uchwyt znacznie nizej… unosilem sie przez chwile… i zanim zrozumialem, jak sie rzeczy maja, bylem w straganie Greka, ktоry w zrozumialym francuskim powiedzial, ze jestem gaminem i ze wezwie policje; ik voelde een greep in myn nek – poczulem uchwyt na mojej szyi, een tweeden greep veel lager – drugi uchwyt znacznie nizej, ik zweefde een oogenblik – unosilem sie przez chwile, en vооr ik recht begreep hoe de zaken stonden – i zanim zrozumialem, jak sie rzeczy maja, was ik in de kraam van den Griek – bylem w straganie Greka, die in verstaanbaar fransch zei dat ik een gamin was – ktоry w zrozumialym francuskim powiedzial, ze jestem gaminem, en dat hy de policie roepen zou – i ze wezwie policje).

Nu was ik wel dicht by het meisje, maar genoegen deed het me niet. (Bylem teraz blisko dziewczyny, ale nie sprawialo mi to przyjemnosci; nu was ik wel dicht by het meisje – bylem teraz blisko dziewczyny, maar genoegen deed het me niet – ale nie sprawialo mi to przyjemnosci).

Ik schreide, en bad om genade, want ik zat vreeselyk in angst. (Plakalem i blagalem o laske, poniewaz bylem strasznie przerazony; ik schreide – plakalem, en bad om genade – i blagalem o laske, want ik zat vreeselyk in angst – poniewaz bylem strasznie przerazony).

Maar het baatte niet. (Ale to nie pomoglo; maar het baatte niet – ale to nie pomoglo).

De Griek hield me by den arm, en schopte my. (Grek trzymal mnie za ramie i kopal mnie; de Griek hield me by den arm – Grek trzymal mnie za ramie, en schopte my – i kopal mnie).

Ik zocht naar myn makkers – we hadden juist dien morgen veel over Scaevola te doen gehad, die zyn hand in 't vuur stak, en in hun latynsche opstellen hadden ze dit zoo heel mooi gevonden – jawel! (Szukajac moich kolegоw – wlasnie tego ranka duzo rozmawialismy o Scaevoli, ktоry wlozyl reke do ognia, a w swoich lacinskich wypracowaniach uznali to za bardzo piekne – tak!; ik zocht naar myn makkers – szukajac moich kolegоw, we hadden juist dien morgen veel over Scaevola te doen gehad – wlasnie tego ranka duzo rozmawialismy o Scaevoli, die zyn hand in 't vuur stak – ktоry wlozyl reke do ognia, en in hun latynsche opstellen hadden ze dit zoo heel mooi gevonden – a w swoich lacinskich wypracowaniach uznali to za bardzo piekne, jawel – tak).

Niemand was daar gebleven om voor my een hand in 't vuur te steken… (Nikt tam nie zostal, aby wlozyc reke do ognia za mnie…; niemand was daar gebleven – nikt tam nie zostal, om voor my een hand in 't vuur te steken – aby wlozyc reke do ognia za mnie).

Zоо meende ik. (Tak myslalem; zоо meende ik – tak myslalem).

Maar zie, daar vloog op-eens myn Sjaalman door de achterdeur de kraam in. (Ale zobacz, nagle mоj Sjaalman wpadl przez tylne drzwi do straganu; maar zie – ale zobacz, daar vloog op-eens myn Sjaalman door de achterdeur de kraam in – nagle mоj Sjaalman wpadl przez tylne drzwi do straganu).

Hy was niet groot of sterk, en pas een jaar of dertien oud, maar hy was een vlug en dapper mannetje. (Nie byl duzy ani silny, mial zaledwie trzynascie lat, ale byl zwinny i odwazny; hy was niet groot of sterk – nie byl duzy ani silny, en pas een jaar of dertien oud – mial zaledwie trzynascie lat, maar hy was een vlug en dapper mannetje – ale byl zwinny i odwazny).

Nog zie 'k zyn oogen flikkeren – anders zagen ze flauw – hy gaf den Griek een vuistslag, en ik was gered. (Wciaz widze jego blyszczace oczy – zwykle byly matowe – uderzyl Greka piescia, a ja bylem uratowany; nog zie 'k zyn oogen flikkeren – wciaz widze jego blyszczace oczy, anders zagen ze flauw – zwykle byly matowe, hy gaf den Griek een vuistslag – uderzyl Greka piescia, en ik was gered – a ja bylem uratowany).

Later heb ik gehoord dat de Griek hem duchtig geslagen heeft, maar omdat ik een vast principe heb, me nooit te bemoeien met dingen die me niet aangaan, ben ik terstond weggeloopen. (Pоzniej dowiedzialem sie, ze Grek go solidnie pobil, ale poniewaz mam stala zasade, aby nigdy nie mieszac sie w sprawy, ktоre mnie nie dotycza, natychmiast ucieklem; later heb ik gehoord dat de Griek hem duchtig geslagen heeft – pоzniej dowiedzialem sie, ze Grek go solidnie pobil, maar omdat ik een vast principe heb – ale poniewaz mam stala zasade, me nooit te bemoeien met dingen die me niet aangaan – aby nigdy nie mieszac sie w sprawy, ktоre mnie nie dotycza, ben ik terstond weggeloopen – natychmiast ucieklem).

Ik heb het dus niet gezien. (Wiec tego nie widzialem; ik heb het dus niet gezien – wiec tego nie widzialem).

Ziedaar de reden waarom zyn trekken me zoo aan reukwerk herinnerden, en hoe men in Amsterdam twist kan krygen met een Griek. (Oto powоd, dla ktоrego jego rysy przypominaly mi zapachy i jak mozna w Amsterdamie wdac sie w klоtnie z Grekiem; ziedaar de reden waarom zyn trekken me zoo aan reukwerk herinnerden – oto powоd, dla ktоrego jego rysy przypominaly mi zapachy, en hoe men in Amsterdam twist kan krygen met een Griek – i jak mozna w Amsterdamie wdac sie w klоtnie z Grekiem).

Als op latere kermissen die man weer met zyn kraam op de Westermarkt stond, ging ik my altyd elders vermaken. (Jesli na pоzniejszych jarmarkach ten czlowiek znоw stal ze swoim straganem na Westermarkt, zawsze bawilem sie gdzie indziej; als op latere kermissen die man weer met zyn kraam op de Westermarkt stond – jesli na pоzniejszych jarmarkach ten czlowiek znоw stal ze swoim straganem na Westermarkt, ging ik my altyd elders vermaken – zawsze bawilem sie gdzie indziej).

Daar ik veel van wysgeerige opmerkingen houd, moet ik u toch even zeggen, lezer, hoe wonderbaar de zaken dezer wereld aan elkander hangen. (Poniewaz bardzo lubie filozoficzne uwagi, musze ci powiedziec, czytelniku, jak cudownie sprawy tego swiata sie ze soba lacza; daar ik veel van wysgeerige opmerkingen houd – poniewaz bardzo lubie filozoficzne uwagi, moet ik u toch even zeggen – musze ci powiedziec, lezer, hoe wonderbaar de zaken dezer wereld aan elkander hangen – czytelniku, jak cudownie sprawy tego swiata sie ze soba lacza).

Als de oogen van dat meisje minder zwart waren geweest, als ze korter vlechten had gehad, of als men my niet tegen die winkelkast had aangeworpen, zoudt ge nu dit boek niet lezen. (Gdyby oczy tej dziewczyny byly mniej czarne, gdyby miala krоtsze warkocze, lub gdyby mnie nie rzucono na te lade, teraz nie czytalbys tej ksiazki; als de oogen van dat meisje minder zwart waren geweest – gdyby oczy tej dziewczyny byly mniej czarne, als ze korter vlechten had gehad – gdyby miala krоtsze warkocze, of als men my niet tegen die winkelkast had aangeworpen – lub gdyby mnie nie rzucono na te lade, zoudt ge nu dit boek niet lezen – teraz nie czytalbys tej ksiazki).

Wees dus dankbaar dat dit zoo gebeurd is. (Badz wiec wdzieczny, ze tak sie stalo; wees dus dankbaar dat dit zoo gebeurd is – badz wiec wdzieczny, ze tak sie stalo).

Geloof me, alles in de wereld is goed, zоо als het is, en ontevreden menschen die altyd klagen, zyn myn vrienden niet. (Wierz mi, wszystko na swiecie jest dobre, tak jak jest, a niezadowoleni ludzie, ktоrzy zawsze narzekaja, nie sa moimi przyjaciоlmi; geloof me, alles in de wereld is goed – wierz mi, wszystko na swiecie jest dobre, zоо als het is – tak jak jest, en ontevreden menschen die altyd klagen – a niezadowoleni ludzie, ktоrzy zawsze narzekaja, zyn myn vrienden niet – nie sa moimi przyjaciоlmi).

Daar hebt ge Busselinck & Waterman…maar ik moet voortgaan, want myn boek moet af voor de voorjaarsveiling. (Oto masz Busselinck & Waterman… ale musze kontynuowac, bo moja ksiazka musi byc gotowa przed wiosenna aukcja; daar hebt ge Busselinck & Waterman – oto masz Busselinck & Waterman, maar ik moet voortgaan – ale musze kontynuowac, want myn boek moet af voor de voorjaarsveiling – bo moja ksiazka musi byc gotowa przed wiosenna aukcja).

Ronduit gezegd – want ik houd van de waarheid – was my het weerzien van dien persoon niet aangenaam. (Mоwiac szczerze – bo lubie prawde – to spotkanie z ta osoba nie bylo mi przyjemne; ronduit gezegd – mоwiac szczerze, want ik houd van de waarheid – bo lubie prawde, was my het weerzien van dien persoon niet aangenaam – to spotkanie z ta osoba nie bylo mi przyjemne).

Ik bemerkte terstond dat het geen soliede konnexie was. (Od razu zauwazylem, ze to nie jest solidne polaczenie; ik bemerkte terstond – od razu zauwazylem, dat het geen soliede konnexie was – ze to nie jest solidne polaczenie).

Hy zag zeer bleek, en toen ik hem vroeg hoe laat het was, wist hy 't niet. (Wygladal bardzo blado, a kiedy zapytalem go, ktоra godzina, nie wiedzial; hy zag zeer bleek – wygladal bardzo blado, en toen ik hem vroeg hoe laat het was – a kiedy zapytalem go, ktоra godzina, wist hy 't niet – nie wiedzial).

Dit zyn dingen, waar een mensch op let, die zoo'n twintig jaar de beurs bezocht heeft, en zooveel heeft bygewoond. (To sa rzeczy, na ktоre zwraca uwage czlowiek, ktоry przez okolo dwadziescia lat odwiedzal gielde i wiele widzial; dit zyn dingen, waar een mensch op let – to sa rzeczy, na ktоre zwraca uwage czlowiek, die zoo'n twintig jaar de beurs bezocht heeft – ktоry przez okolo dwadziescia lat odwiedzal gielde, en zooveel heeft bygewoond – i wiele widzial).

Ik heb al wat huizen zien vallen! (Widzialem juz, jak upadaly domy!; ik heb al wat huizen zien vallen – widzialem juz, jak upadaly domy).

Ik meende dat hy rechts zou gaan, en zei dat ik links moest. (Myslalem, ze pоjdzie w prawo, a ja powiedzialem, ze musze w lewo; ik meende dat hy rechts zou gaan – myslalem, ze pоjdzie w prawo, en zei dat ik links moest – a ja powiedzialem, ze musze w lewo).

Doch zie, hy ging ook links, en ik kon dus niet vermyden in gesprek te treden. (Ale zobacz, poszedl tez w lewo, wiec nie moglem uniknac rozmowy; doch zie – ale zobacz, hy ging ook links – poszedl tez w lewo, en ik kon dus niet vermyden in gesprek te treden – wiec nie moglem uniknac rozmowy).

Maar ik bedacht gedurig dat hy niet wist hoe laat het was, en bespeurde bovendien dat zyn jasje tot aan de kin was dichtgeknoopt – dat een zeer slecht merk is – zoodat ik den toon van ons onderhoud wat flauw blyven liet. (Ale ciagle myslalem, ze nie wiedzial, ktоra godzina, i zauwazylem, ze jego kurtka byla zapieta pod szyje – co jest bardzo zlym znakiem – wiec nasza rozmowa byla troche nijaka; maar ik bedacht gedurig dat hy niet wist hoe laat het was – ale ciagle myslalem, ze nie wiedzial, ktоra godzina, en bespeurde bovendien dat zyn jasje tot aan de kin was dichtgeknoopt – i zauwazylem, ze jego kurtka byla zapieta pod szyje, dat een zeer slecht merk is – co jest bardzo zlym znakiem, zoodat ik den toon van ons onderhoud wat flauw blyven liet – wiec nasza rozmowa byla troche nijaka).

Hy verhaalde my dat hy in Indie was geweest, dat hy getrouwd was, dat hy kinderen had. (Opowiedzial mi, ze byl w Indiach, ze jest zonaty, ze ma dzieci; hy verhaalde my – opowiedzial mi, dat hy in Indie was geweest – ze byl w Indiach, dat hy getrouwd was – ze jest zonaty, dat hy kinderen had – ze ma dzieci).

Ik had daar niets tegen, maar vond er niets belangryks in. (Nie mialem nic przeciwko temu, ale nie uwazalem tego za wazne; ik had daar niets tegen – nie mialem nic przeciwko temu, maar vond er niets belangryks in – ale nie uwazalem tego za wazne).

By de Kapelsteeg – ik ga anders nooit door die steeg, omdat het voor een fatsoenlyk man niet staat, vind ik – maar ditmaal wilde ik by de Kapelsteeg rechts-af-slaan. (Przy Kapelsteeg – nigdy nie chodze ta uliczka, poniewaz uwazam, ze to nie pasuje do porzadnego czlowieka – ale tym razem chcialem skrecic w prawo przy Kapelsteeg; by de Kapelsteeg – przy Kapelsteeg, ik ga anders nooit door die steeg – nigdy nie chodze ta uliczka, omdat het voor een fatsoenlyk man niet staat – poniewaz uwazam, ze to nie pasuje do porzadnego czlowieka, maar ditmaal wilde ik by de Kapelsteeg rechts-af-slaan – ale tym razem chcialem skrecic w prawo przy Kapelsteeg).

Ik wachtte tot wy dat straatje byna voorby waren, om goed te doen blyken dat zyn weg rechtuit leidde, en toen zei ik zeer beleefd…want beleefd ben ik altyd, men kan nooit weten hoe men later iemand noodig heeft: (Czekalem, az prawie przejdziemy te uliczke, aby dobrze zaznaczyc, ze jego droga prowadzi prosto, a potem powiedzialem bardzo uprzejmie… bo zawsze jestem uprzejmy, nigdy nie wiadomo, kogo pоzniej sie potrzebuje; ik wachtte tot wy dat straatje byna voorby waren – czekalem, az prawie przejdziemy te uliczke, om goed te doen blyken dat zyn weg rechtuit leidde – aby dobrze zaznaczyc, ze jego droga prowadzi prosto, en toen zei ik zeer beleefd – a potem powiedzialem bardzo uprzejmie, want beleefd ben ik altyd – bo zawsze jestem uprzejmy, men kan nooit weten hoe men later iemand noodig heeft – nigdy nie wiadomo, kogo pоzniej sie potrzebuje).

Het was me byzonder aangenaam u weer te zien, m'nheer… r… r! En… ?n… ?n… ik rekommandeer me! Ik moet hierin. (– Bylo mi bardzo milo znоw pana zobaczyc, panie… r… r! I… i… i… polecam sie! Musze tu wejsc; het was me byzonder aangenaam u weer te zien – bylo mi bardzo milo znоw pana zobaczyc, m'nheer… r… r! – panie… r… r! en… ?n… ?n… ik rekommandeer me! – i… i… i… polecam sie! ik moet hierin – musze tu wejsc).

Toen keek hy me heel gek aan, en zuchtte, en vatte op-eens een knoop van myn jas… (Wtedy spojrzal na mnie dziwnie, westchnal i nagle zlapal guzik mojego plaszcza…; toen keek hy me heel gek aan – wtedy spojrzal na mnie dziwnie, en zuchtte – i westchnal, en vatte op-eens een knoop van myn jas – i nagle zlapal guzik mojego plaszcza).

Beste Droogstoppel, zeide hy, ik heb u iets te vragen. (– Drogi Droogstoppel, powiedzial, mam do ciebie prosbe; beste Droogstoppel – drogi Droogstoppel, zeide hy – powiedzial, ik heb u iets te vragen – mam do ciebie prosbe).

Er ging my een rilling door de leden. (Przeszedl mnie dreszcz; er ging my een rilling door de leden – przeszedl mnie dreszcz).

Hy wist niet hoe laat het was, en wilde my iets vragen! (Nie wiedzial, ktоra godzina, a chcial mnie o cos prosic!; hy wist niet hoe laat het was – nie wiedzial, ktоra godzina, en wilde my iets vragen – a chcial mnie o cos prosic).

Natuurlyk antwoordde ik dat ik geen tyd had, en naar de beurs moest, schoon het avend was. (Oczywiscie odpowiedzialem, ze nie mam czasu i musze isc na gielde, chociaz byl wieczоr; natuurlyk antwoordde ik dat ik geen tyd had – oczywiscie odpowiedzialem, ze nie mam czasu, en naar de beurs moest – i musze isc na gielde, schoon het avend was – chociaz byl wieczоr).

Maar als men zoo'n twintig jaren de beurs heeft bezocht…en iemand wil u iets vragen, zonder te weten hoe laat het is… (Ale jesli ktos przez dwadziescia lat chodzil na gielde… i ktos chce cie o cos prosic, nie wiedzac, ktоra godzina…; maar als men zoo'n twintig jaren de beurs heeft bezocht – ale jesli ktos przez dwadziescia lat chodzil na gielde, en iemand wil u iets vragen – i ktos chce cie o cos prosic, zonder te weten hoe laat het is – nie wiedzac, ktоra godzina).

Ik maakte myn knoop los, groette heel beleefd – want beleefd ben ik altyd – en ging de Kapelsteeg in, wat ik anders nooit doe, omdat het niet fatsoenlyk is, en fatsoen gaat my boven alles. (Rozpialem swоj guzik, bardzo uprzejmie sie uklonilem – bo zawsze jestem uprzejmy – i wszedlem w Kapelsteeg, czego nigdy nie robie, poniewaz to nie przystoi, a przyzwoitosc jest dla mnie najwazniejsza; ik maakte myn knoop los – rozpialem swоj guzik, groette heel beleefd – bardzo uprzejmie sie uklonilem, want beleefd ben ik altyd – bo zawsze jestem uprzejmy, en ging de Kapelsteeg in – i wszedlem w Kapelsteeg, wat ik anders nooit doe – czego nigdy nie robie, omdat het niet fatsoenlyk is – poniewaz to nie przystoi, en fatsoen gaat my boven alles – a przyzwoitosc jest dla mnie najwazniejsza).

Ik hoop dat niemand het gezien heeft. (Mam nadzieje, ze nikt tego nie widzial; ik hoop dat niemand het gezien heeft – mam nadzieje, ze nikt tego nie widzial).

Rozdzial 3: Wprowadzenie Ludwiga Sterna

Derde hoofdstuk

Toen ik een dag daarna van de beurs kwam, zei Frits dat er iemand geweest was om my te spreken. (Kiedy nastepnego dnia wrоcilem z gieldy, Frits powiedzial, ze ktos przyszedl mnie zobaczyc; toen ik een dag daarna van de beurs kwam – kiedy nastepnego dnia wrоcilem z gieldy, zei Frits – Frits powiedzial, dat er iemand geweest was om my te spreken – ze ktos przyszedl mnie zobaczyc). Naar de beschryving was het de Sjaalman. (Z opisu wynikalo, ze to byl Sjaalman; naar de beschryving – z opisu, was het de Sjaalman – to byl Sjaalman). Hoe hy me gevonden had… nu ja, 't adreskaartje! (Jak mnie znalazl… ach tak, wizytоwka!; hoe hy me gevonden had – jak mnie znalazl, nu ja – ach tak, 't adreskaartje – wizytоwka!). Ik dacht er over, myn kinderen van school te nemen, want het is lastig, nog twintig, dertig jaren later te worden nagezeten door een schoolkameraad die een sjaal draagt in plaats van een jas, en die niet weet hoe laat het is. (Zastanawialem sie nad zabraniem dzieci ze szkoly, bo to klopotliwe, byc sciganym przez dwadziescia, trzydziesci lat przez kolege ze szkoly, ktоry nosi szal zamiast plaszcza i nie wie, ktоra godzina; ik dacht er over – zastanawialem sie, myn kinderen van school te nemen – nad zabraniem dzieci ze szkoly, want het is lastig – bo to klopotliwe, nog twintig, dertig jaren later – jeszcze dwadziescia, trzydziesci lat pоzniej, te worden nagezeten door een schoolkameraad – byc sciganym przez kolege ze szkoly, die een sjaal draagt in plaats van een jas – ktоry nosi szal zamiast plaszcza, en die niet weet hoe laat het is – i nie wie, ktоra godzina). Ook heb ik Frits verboden naar de Westermarkt te gaan, als er kramen staan. (Zabronilem tez Fritsowi chodzic na Westermarkt, kiedy sa tam stragany; ook heb ik Frits verboden – zabronilem tez Fritsowi, naar de Westermarkt te gaan – chodzic na Westermarkt, als er kramen staan – kiedy sa tam stragany).

Den volgenden dag ontving ik een brief met een groot pak. (Nastepnego dnia otrzymalem list z duza paczka; den volgenden dag – nastepnego dnia, ontving ik een brief – otrzymalem list, met een groot pak – z duza paczka). Ik zal u den brief laten lezen: (Pozwоl, ze przeczytam ci list; ik zal u den brief laten lezen – pozwоl, ze przeczytam ci list):

Waarde Droogstoppel! (Drogi Droogstoppel!; waarde – drogi, Droogstoppel – Droogstoppel!)

Ik vind dat hy wel had kunnen zeggen: Weledele Heer Droogstoppel, omdat ik makelaar ben. (Uwazam, ze mоgl powiedziec: Szanowny Panie Droogstoppel, poniewaz jestem maklerem; ik vind dat hy wel had kunnen zeggen – uwazam, ze mоgl powiedziec, Weledele Heer Droogstoppel – Szanowny Panie Droogstoppel, omdat ik makelaar ben – poniewaz jestem maklerem).