Мартин Грабманн "История схоластического метода. Второй том: По печатным и непечатным источникам"

В первой части второго тома представлены выдающиеся богословы религиозно-философское направления в католической Церкви средней схоластики (XII век и начало XIII века). XII век и первые десятилетия XIII века – это время основания доктрины и метода высокой схоластики, время становления и развития, поиска и испытания. Книга будет полезна философам, историкам и широкому кругу читетелям.

date_range Год издания :

foundation Издательство :Издательские решения

person Автор :

workspaces ISBN :9785006228245

child_care Возрастное ограничение : 12

update Дата обновления : 09.02.2024


221

Hurter, Nomenciator II 184.

222

Eine Geschichte der christl. Mystik, in den Histor.-polit. Bl. LXXV (1875) 781 ff; примечания Денифля в его издании немецких сочинений Генриха Зейзе; латинские сочинения Мейстера Экхарта и основные взгляды его учения, в Archiv f?r Literaturund Kunstgeschichte des Mittelalters II 417—615. Ср. M. Grabmann, P. HeinrichDenifle 0. P. Eine W?rdigung seiner Forschungsarbeit, Mainz 1905, 6—14; R. M. Martin, Heinrich Seuze Denifle en de Duitsche christelijke mystieck, in De Katholieck 1907, 271—285. О созвучии схоластики и мистицизма см. также Hettinger, De theologiae mysticae et scholasticae connubio (1882); E. Michael, Geschichte des deutschen Volkes vom 13. Jahrh. bis zum Ausgang des Mittelalters III 129 ff; E. Krebs, Meister Dietrich, M?nster 1906, 126 ff; K. Bihlmeyer, Die deutschen Schriften Heinrich Seuses 147 ff; J. Zahn, Einf?hrung in die christliche Mystik, Paderborn 1908, 60 ff; A. Harnack, Lehrbuch der Dogmengeschichte III4 356 ff.

223

S. theol. 2, 2, q. 180, a. 1. Ср. также Thomas a Vallgornera, Mystica Theologia D. Thomae, ed. Berthier, Augustae Taur. 1890, t. I, q. 1, a. 1. Здесь, с. 5, взгляд св. Фомы резюмируется в следующем определении мистического богословия: «Theologia mystica est contemplatio perfectissima et altissima Dei et fruitivus ac suavissimus amor ipsius intime possessi».

224

Heinrich Seuse’s German Writings, Stuttgart 1907, 149.

225

A. Харнак (Lehrbuch der Dogmengeschichte III 342) справедливо подчеркивает влияние Августина на Бернарда Клервоского: «Бернард – религиозный гений XII века, а значит, и лидер эпохи. Прежде всего, именно в нем вновь ожило августиновское созерцание. Не будет лишним утверждать, что он – Августин или, скорее, Амвросий, возрожденный, что он полностью учился у великого африканца и перенял от него основы своих благочестивых созерцаний…. Действительно, даже язык в значительной степени зависит от языка конфессий». Ср. также Georg Misch, Geschichte der Autobiographie I, Leipzig 1907, 436 ff. J. Mausbach (Die Ethik des hl. Augustinus I, Freiburg i.Br. 1909, 436 ff) замечает об Августине: «Его набожность, его тающая любовь к Богу стала элементом всей христианской набожности и мистицизма».

226

Einleitung in die Mystik 96.

227

Ср. Mausbach, Die Ethik des hl. Augustinus II. 355 ff; Grab mann, Geschichte der scholastischen Methode I 129.

228

Ср. также Grab mann, Die philosophische und theologische Erkenntnislehre des Kardinals Matth?us von Aquasparta, Vienna 1906, 141—160.

229

Следует помнить, например, что философия истории из работы Августина «De civitate Deitt» продолжала жить среди средневековых мистиков и авторов, близких к мистическим кругам. Ср. Schmidlin, Die geschichtsphilosophische und kirchenpolitische Weltanschauung Ottos von Freising, Freiburg i. Br. 1906; P. Augustin Steiger, Der hl. Bernhard von Clairvaux. Его суждения о состоянии времени. Его историко-философские и церковно-политические взгляды, Брунн 1908.

230

Ср. конкретно о значении воображения B. Erdmann, Die Funktionen der Phantasie im wissenschaftlichen Denken, in Deutsche Rundschau XXXIV (1907) 346 ff.

231

Wetzer and Weites Kirchenlexikon X 1367 ff. Herzogs ?ealEnzyklop?die XVII 229—243. Rocholl, Rupert von Deutz, G?tersloh 1886. J. Bach, Dogmengeschichte des Mittelalters II 243 ff. Hauck, Kirchengeschichte Deutschlands IV 416 ff. Hurter, Nomenciator II 25 ff. В своем Lehrbuch der Dogmengeschichte А. Харнак упоминает Руперта фон Дойца только в одном месте в примечании (III 386 A. 1), где он приписывает ему своеобразную спиритуалистическую доктрину консубстанциации. Ср. также Doyen, Die Eucharistielehre Ruperts von Deutz, Metz 1889; Denifle, Luther und Luthertum I 618; Cauchie, Rupert de Saint-Laurent ou de Deutz, in Biographie nationale, publie’e par l’Academie royale de Belgique XX (1909) 426—458.

232

Ср. C. v. Sch?zler, Die Lehre von der Wirksamkeit der Sakramente ex opere operato in ihrer Entwicklung innerhalb der Scholastik, Munich 1860, 45—58.

233

L. Ianssens, Tractatus de Deo trino, Friburgi 1900, 847 ff.

234

Ср. Scheeben, Dogmatik I 425.

235

Hauck op. cit. IV 416.

236

«Qui magno feruntur pelago pavidi nautae, placidam sibi auram imprecati, fixa coelo sidera respiciunt terraque amissa tenent coelum, sedentesque ad clavum sideribus currunt. Erratica vero sidera sequi fugiunt, ne aut syrtes naufragosas incidant aut in regiones ignotas devecti portus optatos numquam attmgant. Idem nobis, qui Scripturae huius Evangelii profundum ingressi sumus, agendum est. Primo placidius nobis ille Spiritus implorandus est, de quo Psalmista: „Spiritus“, inquit, „tuus bonus deducit me in terram rectam“ (Ps 142). Deinde doctores sacri mente ac vigilantibus oculis tenendi sunt, qui tamquam Arcturi numquam occidentis lucida sidera, stabili fide semper steterunt, et lucem fidei fundentes, erroris occasum nescierunt; hereticorum vero lux erratica longe fugienda est… et quisquis de errore eorum quidpiam sequitur, in nullius Scripturae profundo maius quam in hoc Ioannis Evangelio naufragium patitur» (In Ioannem 1. 3 [M., P. L. CLXIX 291]).

237

«Fateor quia neque professionem suscepi, neque ostentationem egi huiusce artis (sc. dialecticae), et si illam cognoscerem, nequaquam dignarer illam accersire, nisi coactus vel nisi sponte occurreret* (De omnipotentia Dei [M., P. L. CLXX 473]). «Attende quique filius lucis es, et sicut telas aranearum ea contemne, quae filii noctis, id est philosophi huius saeculi, somniarunt» (In Ioannem 1. 1 [M., P. L. CLXIX 209]).

238

«M. Tandem bene evigilasti, nimis pulchre ostendens auctoritatem cum ratione concordare. Quare, si tibi placet, hunc modum debemus per omnia de cetero observare, ut cum ego ratione, quaecumque dixero, innitar infirmare vel approbare, idipsum tu auctoritate Scripturae cum ratione facias resonare. D. Bene multum; nam sicut singularum partium professiones partim rationis veritate, partim Evangelii auctoritate videatur roborari, sequitur eos eadem rationis veritate et Evangelii auctoritate refutari debere vel approbari» (De vita vere apostolica 1. 1, c. 13 [M., P. L. CLXX 618]).

239

«Ingressae sunt ergo septem arte’s liberales tamquam famulae in sacrum et reverendum dominae suae sapientiae triclinium, et quasi de triviis licentiosis ad districtum et severum verbi dei magisterium dispositae et assidere iussae sunt» (De Trinitate et operibus eius: De Spiritu Sancto 1. 7, c. 10 [ibid. CLXVII 1764]).

240

De Spiritu Sancto 1. 7, c. 10—17 (ibid.).

241

«Primum hoc asserere licet, quia genus et differentia, species et proprium atque accidens, quae sapientes saeculi pro magnis atque arduis habent, quasi prima huius Scripturae incipientis elementa sunt…. Arbitramur enim non minus ad hanc Scripturam quam ad eam, quae est apud Aristotelem, praedicamentorum doctrinam esse necessarium, quid sit genus et quid differentia, quid species et quid proprium, et quid accidens…… Multo melius, multo rectius secundum hanc Scripturam (Gn c. 1) dignissimam genera et species sive differentiae subordinantur quam ordinaverit Porphyrius» (ibid. c. 13 [M., P. L. CLXVII 1773 и 1774]).

242

«Huius artis utilitas et virtus tota ostenditur in syllogismis, quorum conclusio plurimum lectorem adiuvat ad veritatem investigandam…… Quis autem omnium saecularium, ita ut haec sancta Scriptura fortiter ac suaviter novit aut potuit nodosum texere aut stringere syllogismum? … Plena est divinae Scripturae pagina tarn perfectis syllogismis, quorum brevitate rnaxime rhetores delectantur» (De Spiritu Sancto c. 13 [M., P. L. CLXVII 1777—1778]).

243

Vacandard, Histoire de saint Bernard, Paris 1897; немецкое издание Sierp, Mainz 1898. Vacandard в Dictionnaire de the’ologie catholique II 746—785. Wetz er und Weites Kirch enlexikon II 414—428. Buchberger’s Kirchliches Handlexikon I 585—587. The Catholic Encyclopedia II 498—501. W. Meyer, Die Anklages?tze des hl. Bernhard gegen Ab?lard, in Nachrichten der kgl. Gesellschaft der Wissenschaften zu G?ttingen, philol.-histor. Klasse 1898, 397—468.

244

A. Harnack, Lehrbuch der Dogmengeschichte III 342. О суждении Харнака о Бернгарде и против него см. P. Bas. H?usler, Stellung des hl. Bernhard zum Neuplatonismus und zur Heiligen Schrift nach Harnack und im Lichte der Wahrheit, in der Zisterzienserchronik XV (1903) 273 ff.

245

Bernardi Opera, Praefatio generalis n. 23 (M., P. L. CLXXXII 26).

Все книги на сайте предоставены для ознакомления и защищены авторским правом