Мартин Грабманн "История схоластического метода. Второй том, 2-я часть: По печатным и непечатным источникам"

Во второй части второго тома представлены выдающиеся богословы, до сих пор почти не известные по именам. Роберт из Мелена и парижские сумисты, группировавшиеся вокруг Петра из Пуатье.

date_range Год издания :

foundation Издательство :Издательские решения

person Автор :

workspaces ISBN :9785006228191

child_care Возрастное ограничение : 12

update Дата обновления : 09.02.2024

87

«Plurima de sacramentis in scriptis suis reliquerunt (sc. S. Patres), que suo loco bene dicta, ab eis qui contendere vel errare amant eruta de locis suis per se videntur aliud sonare, quam sonant unde assumpta sunt et quam senserit qui scripsit. Sed et multa de eadem re ab eis relicta sunt, que bene dicta obscurius utpote ab eis qui ut homines venturas omnes errorum calurnnias non poterant previdere, mala intellecta materiam errandi vel contendendi perditis videntur prestare. Quod beato Augustino in multis accidisse non ignorat qui librorum eius lectionem famili?rem habet. Antequam enim pelagiana heresis exurgeret, in libris quos iam ediderat non pauca posuerat, que exurgens illa heresis sie cepit ad patrocinium sui erroris, ut et paria secum sentire iaetaret virum per omnia catholicum. Unde illi necessitas importata est plures postea libros contra pestem illam edere et confiteri crebro bene dicta sua ad devitandum tarnen pravum legentium intellectum aliter quam dixerat dixisse se debuisse, quod scire potest qui libros retraetationum legerit aliosque quos ille conscripsit. Quin etiam super hac re de sacramentis predicto viro simile videtur accidisse. Sed qui errare vult vel errorem docere, nihil tarn bene dictum, quod non possit malo intellectu depravare. Nam ut alia omittam, quis credere possit virum eruditissimum edidisse in scriptis suis, quod ignarus quilibet si scripsisset prima facie respuendum non dubitaret. Quid enim magis ignarum quam uno in loco contraria sibi edere? Nam cum psalmum tractaret XCVIII, de carne inquit marie: carnem assumpsit et in ipsa carne ambulavit et ipsam carnem nobis manducandam ad salutem dedit. Statimque post pauca: non hoc corpus quod videtis manducaturi estis nee bibituri illum sanguinem quem effusuri sunt qui me crueifigent. Quid magis contrarium? Sed prudens lector et qui benevolentia ea ecclesiastica legit, qua a secularibus secularia leguntur… si librum ecclesiastici doctoris legit, si quid in eo quasi dubium et scrupulosum invenit, non statim illud exsecrando (?) invadit, sed inspicit et discutit… et ad ultimum prius eligit confiteri se ignorare vel non intelligere quam illi erroris notam impingere. Sie autem illud Augustini intelligendum est, quod et ipsum est corpus et non ipsum. Ipsum quidem est materiali essentia, non ipsum visibili forma……

Que singule (sc. hereses) suo tempore impugnaverunt petram supra petram edificatam et que in soliditate sua permanente petra collise in illam ut lutea vasa sunt et fraeta» (fol. 6).

88

«Quisquis ergo in sanetorum patrum traetatibus se exercens in his et in similibus inoffenso vult pede incedere, primas sibi intellectus lineas de huiusmodi fidei ponat simplicitatem. Quam cum catbolicos patres modo obscurius modo apertius in omnibus constet predicare, cum in fidei convenientiam eorum viderit concurrere sententias gaudeat de inventione veritatis…… Porro opinionum suarum rationes …, si exitus earum prescriptas fidei lineas inveniuntur vel non implere vel excedere, plenas esse non dubitet erroris quas veritati constiterit non convenire. Cum enim per apostolos et apostolicos viros omnem veritatem iam olim nos docuerit spiritus veritatis, … ad examen fidei corrigende sunt rationes et seeundum apostolicum preeeptum destituenda est omnis altitudo extollens se adversus sententiam Dei et in captivitatem redigendus omnis intellectus in obsequium Christi. Ubicumque ergo prudens lector aliquid invenerit de carne vel corpore Iesu, recurrat ad illam triplicem distinetionem carnis vel corporis, quam supra non presumptione mea adinveni, nee meo sensu formavi, sed protuli ex patrum sententiis, et videat et discernat seeundum quem modum ibi agatur…… Aliter enim cogitanda est caro illa vel corpus, quod pependit in ligno et sacrificatur in altari, aliter caro et corpus, quod qui mandueaverit habet vitam in se manentem, aliter caro vel corpus eius, quod est ecclesia» (fol. 6).

89

О нем и его трудах см. Morgott в Wetzeru. Weites Kirchenlexikon IX 1916—1923; R. Seeberg в Herzogs Real-Enzyklop?die XI 630—642; Protois, Pierre Lombard, Paris 1880; K?gel, Petrus Lombardus in seiner Stellung zur Philosophie des Mittelalters, Greifswald-1897; J. N. Espenberger, Die Philosophie des Petrus Lombardus, M?nster 1901; O. Baltzer, Die Sentenzen des Petrus Lombardus, ihre Quellen und ihre dogmengeschichtliche Bedeutung, Leipzig 1902; H. Denifle in Archiv f?r Literaturund Kirehengesehichte des Mittelalters I 610 ff; J. de Ghellinck, Le traite de Pierre Lombard sur les sept ordres eecl?siastiques. Ses sources, ses copistes. Extrait de la Revue d’histoire ecclesiastique X – XI, Louvain 1910.

90

Scholastica vindicata, Genuae 1766, 162: «Hie (sc. Petrus Lombardus) primus Theologiae Scholasticae conditor.»

91

Des Sommes de th?ologie, Paris 1871, 94: «Pierre Lombard a de’finitivement assure» le triomphe de la th?ologie scolastique.»

92

A. l. c. 32: «Поэтому Петра можно с полным основанием назвать основателем строго схоластического метода, получившего распространение в XIII веке, поскольку он в основном способствовал его триумфу».

93

Leitfaden zum Studium der Dogmengeschichte4 (1906) 499.

94

«Лучшая из этих диалектико-теологических сумм, Sentenzenwerk Петра Ломбарда, была возведена в ранг основной книги теологических лекций в Парижском университете вместе с текстом Писания и наряду с ним» (H. Felder, Studien im Franziskanerorden, Freiburg i. Br. 1904, 513). – «Quattuor libri sententiarum, труд, который в целом был очень удачным достижением и как таковой удовлетворял богословов не только в свое время, но и в течение многих веков после него, настолько, что использовался почти исключительно как учебник для преподавания» (J. Kuhn, Katholische Dogmatik I, T?bingen 1846, 258). – «Это был действительно превосходный учебник для своего времени» (Р. Зееберг в «Энциклопедии Херцога» XI8 633). Сиберг также цитирует там же 641 хвалебное высказывание Лютера об афоризмах Ломбарда. – «Его (Ломбарда) труд, который был понятен, уравновешивал контрасты, но не углублялся, стал и оставался на протяжении веков главной основой преподавания теологии в школах» (?berweg Heinze, Grundri? der Geschichte der Philosophie II9 211). – «Однако на этом труде лежит печать свободы, которая с тех пор была утрачена, так как в нем часто сталкиваются мнения с мнениями из-за колебаний патристической традиции» (Harnack, Lehrbuch der Dogmengeschichte III 374). – «Соответствующим богословским трудом является „Libri quattuor sententiarum“ Петра Ломбарда. Это истинно католическое, схоластическое богословие: никакого собственного мышления – опасность которого только что проиллюстрировал Абеляр – размышление над мыслями Отцов и примирение их противоречий, которые только что ярко высветил „Sic et non4“ Абеляра» (P. Wernle, Einf?hrung in das theologische Studium, T?bingen 1908, 228).

95

Die abendl?ndischen Schriftausleger etc. 94 f.

96

В Парижской национальной библиотеке хранятся целые группы рукописей Сентенций Петра Ломбардского, например, Codd. lat. 15 701—15 728, 16 374—16 378, 17 464—17 466. В муниципальной библиотеке Реймса имеются копии Сентенций в Codd. lat. 460—464. Многочисленные рукописи «Libri quattuor sententiarum» хранятся также в Королевской библиотеке Бамберга (Codd. 118—125) и др. Интересен Cod. 233 из библиотеки Брюгге. В своем Каталоге манускриптов Публичной библиотеки Брюгге (Bruges 1859, 214 f) Лау де называет схоластическое сочинение, содержащееся в этой рукописи, Sententie magistri petri longi и замечает: «On ne trouve le nom de Petrus Longus ni dans l’histoire litt?raire de la France, ni dans Oudin, ni dans Cave.»

При ближайшем рассмотрении, однако, этот не поддающийся описанию Петрус Лонгус оказывается Петрусом Лонгобардусом. Это копия «Сентенций» Ломбарда, которая имеет дефект в начале. Имя * Petri Long» на переднем форзаце следует читать не как Petrus Longus, а как Petrus Longobardus.

97

Le traite de Pierre Lombard etc. 17 A. 2.

98

Catalogue des manuscrits de Bruges etc. 173.

99

Ср. Fr. Leitschuh и H. Fischer, Katalog der Handschriften der kgl. Bibliothek Bamberg I 507. Бамбергские Codd. 121, Q. VI 47 (см. XIII – XIV) и 122, Q. V 12 (см. XIII) также являются рукописями предложений с чистыми инициалами.

100

M. G. SS. XXIII 843.

101

Sent. I, Prol.

102

Новое издание, т. IX 37 и далее.

103

Пётр Ломбардский, он же Пётр Новарский, Пётр Ломбард, или просто Ломбард

104

Sent. I, d. 1, c. 1—2; ср. S. August, De doctrina christiana 1. 1, c. 2; Grabmann, Geschichte der scholastischen Methode I 134.

105

In Sent. I, d. 2: Divisio textus.

106

О структуре книги Сентенций см. St?ckl, Geschichte der Philosophie des Mittelalters II 393—411; Protois, Pierre Lombard 57—98; Scheeben, Dogmatik I 426 f.

107

Sent. I, d. 87, c. 16; IT, d. 1, c. 11; II, d. 12, c. 1; II, d. 22, c. 1. Комментаторы, особенно Бонавентура и Фома Аквинский, указывают на внутренний контекст в Petrus Lombardus в «Divisio textus».

108

«Ceteri scholae auctores, perturbatione rationis atque ordinis multum ora- nino peccaverunt, Magistrum videlicet secuti, in cuius quattuor sententiarum libris multa quidem lectio sanctorum apparet, et pro tempore illo haud mediocris sane eruditio. Sed praeter distinctionum vocabula, in quas libri illi divisi sunt, nihil distinctum fere videas, recteque et ordine distributum. Testimoniorum congeriem dicas potius quam dispositionem et rationem disciplinae. De trinitate prima est illi disputatio. Ita prius relata quam absoluta persequitur. Nam de iustitia et misericordia Dei in quarto sententiarum quasi praeteriens disputavit. De virtutibus in tertio. De vitiis quibusdam item in quarto. Innumera sunt eiusmodi confuse ab illo perturbateque tractata. Quamobrem scholasticis, qui huius vestigiis in- haeserunt, confusa etiam fere ac perturbata sunt omnia» (Loci theologici 1. 13, c. 3).

109

Догматическое богословие I 427.

110

В «Реальной энциклопедии» Херцога XI3 636.

Все книги на сайте предоставены для ознакомления и защищены авторским правом